SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Kosmologiczne modele budowy Wszechświata

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I

PODSTAWA PROGRAMOWA

II. Ziemia we Wszechświecie: Ziemia jako planeta, następstwa ruchów Ziemi, ciała niebieskie, Układ Słoneczny, budowa Wszechświata.

Uczeń:

4) charakteryzuje budowę Wszechświata oraz stan jego poznania;

5) kształtuje wyobrażenie o ogromie i złożoności Wszechświata, obserwując ciała niebieskie na zdjęciach i mapach kosmosu, prowadzi obserwacje gwiazdozbiorów nieba północnego, dostrzega piękno i harmonię Wszechświata oraz Ziemi widzianej z kosmosu.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia, jak rozwijała się wiedza kosmologiczna ludzkości na przestrzeni dziejów,

• charakteryzuje główne teorie kosmologiczne,

• wyjaśnia podstawowe pojęcia kosmologiczne.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: obserwacja pośrednia, miniwykład, pogadanka, dyskusja, mapa myśli/plakat, metody operatywne (praca z e‑materiałem)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca grupowa, praca zbiorowa

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, obrazy (rycina, rysunek) modeli budowy Wszechświata,

Materiały pomocnicze

Modele kosmologiczne, wiw.pl (dostęp 26.02.2021).

E. Rybka, Astronomia ogólna, PWN, Warszawa 1978.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – pokazuje uczniom rysunek (np. z e‑materiału) przedstawiający model budowy Wszechświata Ptolemeusza (nie musi nazywać teorii geocentrycznej), rysunek jest wstępem do pogadanki o tym, jak ludzie dawniej wyobrażali sobie Wszechświat i jak to się zmieniało na przestrzeni dziejów (sprawdzenie, co uczniowie już wiedzą).

• Następnie nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Wprowadzenie pojęcia model kosmologiczny – miniwykład nauczyciela.

• Pracując w parach, uczniowie poszukują informacji na temat głównych modeli filozoficznych i astronomicznych budowy Wszechświata (chodzi o informacje zawarte w świętych księgach, np. w Wedach; astronomiczne – Ptolemeusz, Kopernik). Nauczyciel wybiera 3‑4 modele, o których uczniowie poszukują informacji. Mogą skorzystać z e‑materiału oraz informacji znalezionych w sieci.

• Dyskusja o tych modelach na forum klasy.

• Nauczyciel nawiązuje do rozmiarów Wszechświata, zapoznaje uczniów ze specjalnymi jednostkami opisującymi odległości między obiektami w kosmosie.

• Miniwykład o nowych odkryciach naukowych i metodach badania kosmosu.

• Następnie nauczyciel dzieli uczniów na 6 grup – każda ma za zadanie znaleźć, przeanalizować i dokonać selekcji informacji (przedstawić je na plakacie) dotyczących wybranych modeli ewolucji i budowy Wszechświata (uwzględniających narzędzia badawcze współczesnej kosmologii).

• Przydział losowy dla poszczególnych grup:

  • Modele ewolucji Wszechświata:

    • I grupa – model stacjonarny ewolucji Wszechświata;

    • II grupa – model Wszechświata rozciągającego się;

    • III grupa – model Wszechświata zamkniętego;

    • IV grupa – model Wszechświata pulsującego;

  • B. Współczesne modele Wszechświata:

    • V grupa – model Wielkiego Wybuchu;

    • VI grupa – model Wszechświata bez brzegów.

• Uczniowie korzystają z e‑materiału i internetu, nauczyciel wspiera uczniów w razie potrzeby.

• Po upływie wyznaczonego czasu przedstawiciele grup prezentują swoje plakaty (referują wyniki pracy grupy).

• Nauczyciel, podsumowując, zwraca uwagę na różnice między modelami.

• Nauczyciel prosi uczniów, aby na podsumowanie swojej pracy zapoznali się z filmem edukacyjnym z e‑materiału (teoria Wielkiego Wybuchu).

• Dyskusja na forum klasy o teorii Wielkiego Wybuchu, nauczyciel w razie potrzeby dopowiada i wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami - ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.

• Następnie nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału - uczniowie indywidualnie wykonują wskazane przez nauczyciela ćwiczenia z e‑materiału.

• Uczniowie omawiają wykonane ćwiczenia.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – co było łatwe, trudne, ciekawe, jakie są możliwości zastosowania zdobytej wiedzy itp.

Praca domowa

• Badania kosmosu są bardzo kosztowne. Uzasadnij, że uzyskiwane dzięki badaniom kosmicznym informacje wpływają pozytywnie na życie ludzi.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Film edukacyjny można wykorzystać na innych lekcjach poświęconych zagadnieniom z działu Ziemia we Wszechświecie (zakres podstawowy II. 1, II. 3) oraz lekcjach poświęconych zagadnieniom z działu Obserwacje astronomiczne i współczesne badania Wszechświata (zakres rozszerzony II. 4).