Autor: Anna Juwan

Temat: Epistaza i hipostaza

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polega zjawisko epistazy

• definiuje pojęcie hipostazy

• podaje przykłady epistazy i hipostazy

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• praca z filmem samouczkiem;

• śniegowa kula.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wraz z uczniami formułuje cele lekcji i ustala kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Uczniowie interpretują ilustrację okładkową, wskazując na jej powiązania z tematem.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Film samouczek”). Uczniowie zapoznają się z filmem samouczkiem udostępnionym przez nauczyciela. Następnie nauczyciel prosi podopiecznych, by pracując indywidualnie, zastanowili się, czy kolor włosów jest dziedziczony jednogenowo czy wielogenowo. Uczniowie konsultują swoje rozwiązania z kolegą lub koleżanką.

2. Praca z e‑materiałem. Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną i rozwiązują odnoszące się do niej polecenia metodą kuli śniegowej.
   Nauczyciel objaśnia wspomnianą wyżej metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy:
   1) najpierw uczniowie będą opracowywać odpowiedzi indywidualnie;
   2) potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi;
   3) kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi;
   4) na koniec uczniowie utworzą 8‑osobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie, pracując w parach, formułują własne polecenie odnoszące się do grafiki interaktywnej i dają je do rozwiązania innej parze.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje pytania w celu sprawdzenia stopnia opanowania wiedzy przez uczniów:
   – Czym jest gen epistatyczny?
   – Czym jest gen hipostatyczny?

2. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.

Praca domowa:

1. Wyobraź sobie, że masz okazję przeprowadzić wywiad z naukowcem – specjalistą w dziedzinie, której dotyczy e‑materiał. Sformułuj pytania, które chcesz mu zadać.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z materiałem w sekcji „Film samouczek”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębić swoją wiedzę.