Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Maćkowska
Przedmiot: Filozofia
Temat: Panlogizm Leibniza
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
rozumie teorię panlogizmu w ujęciu Leibniza;
wyjaśnia definicję „dusza rozumna”, czyli duch, stworzoną przez Leibniza;
analizujesz podstawy, z których Leibniz wywodzi swój system metafizyczny.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm;
nauczanie wyprzedzające.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
burza mózgów;
praca z multimedium;
praca z tekstem.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Panlogizm Leibniza”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 1 z sekcji „Film edukacyjny” na podstawie treści w zakładce „Przeczytaj”.
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Film edukacyjny”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel, po zalogowaniu się na platformie i wyświetleniu e‑materiału, odczytuje uczniom temat zajęć oraz cele, a następnie prosi, by na ich podstawie uczniowie sformułowali kryteria sukcesu.
Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel odczytuje pytanie znajdujące się we wprowadzeniu do e‑materiału wyświetlonego na tablicy: Czy byt i myślenie są jednym i tym samym? Czy procesy logiczne są jedynym rzeczywistym składnikiem świata? Prosi uczniów, aby w parach rozpoczęli wstępną dyskusję na ten temat. Uczniowie dzielą się swoimi spostrzeżeniami na forum, a wybrana osoba zapisuje najważniejsze spostrzeżenia i wnioski z dyskusji na tablicy.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Teoria panlogizmu w ujęciu Leibniza.
Faza realizacyjna:
Burza mózgów. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracowali wspólnie z wykorzystniem metody burzy mózgów (jeśli jest to potrzebne, wyjaśnia jej zasady). Następnie zapisuje na tablicy pytanie związane z tematem lekcji: Jak można pogodzić ze sobą tezę, że jeśli byt istnieje, to nie może przestać istnieć? W fazie twórczej uczniowie po kolei zapisują swoje propozycje na tablicy, a potem następuje wspólna weryfikacja pomysłów.
Praca z multimedium nr 2. Nauczyciel prezentuje multimedia z sekcji „Film edukacyjny”. Tym razem uczniowie pracują w parach, przygotowując odpowiedzi na pytania:
1. Jak można wyjaśnić panlogizm Leibniza na konkretnym przykładzie?
2. W czym myśl Leibniza różni się od teorii Spinozy?
Po wyznaczonym czasie wybrane pary odczytują swoje odpowiedzi na forum. Inni uczniowie uzupełniają ich wypowiedzi. Nauczyciel pilnuje porządku pracy, pełni rolę doradcy i udziela uczniom informacji zwrotnej.Praca z multimedium nr 1. Uczniowie zapoznają się z prezentacją multimedialną. Odpowiedź na polecenia do tekstów jest przygotowywana na forum, jako efekt wspólnej dyskusji.
Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie nr 3, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.
Ostatnie ćwiczenie nr 2 nauczyciel wyświetla uczniom za pomocą tablicy lub rzutnika. Uczniowie pracują w grupach lub całym zespołem klasowym, ustalając prawidłową odpowiedź. Nauczyciel prosi wybranego ucznia o uzasadnienie odpowiedzi. W razie potrzeby zaprasza pozostałych uczniów do dyskusji.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie wyświetla pytanie otwarte z e‑materiału, a uczniowie ponownie na nie odpowiadają, zapisując swoje wnioski wraz z autorefleksją dotyczącą ewentualnej zmiany stanowiska. Nauczyciel wybiera najciekawsze odpowiedzi, prezentuje je na forum klasy i komentuje, udzielając uczniom informacji zwrotnej.
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jak Leibniz definiuje duszę rozumną, czyli ducha?
Praca domowa:
Zastanów się, w jaki czy możemy posługiwać się ideami panlogizmu Leibniza współcześnie. Zapisz swoją odpowiedź.
Materiały pomocnicze:
Tatarkiewicz W., Historia filozofii, Warszawa 2005.
Gottfried Wilhelm Leibniz, Monadologia, tłum. H. Elzenberg, Toruń 1991
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film edukacyjny” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązywać zadania.