Imię i nazwisko autora:

Elżbieta Kawecka

Przedmiot:

Fizyka

Temat zajęć:

Klasyfikacja fal

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Cele kształcenia - wymagania ogólne
I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów w otaczającej rzeczywistości.
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem praw i zależności fizycznych.
Zakres podstawowy
Treści nauczania - wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
7) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych lub blokowych informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu; przedstawia te informacje w różnych postaciach;
IX. Fale i optyka. Uczeń:
1) opisuje rozchodzenie się fal na powierzchni wody i dźwięku w powietrzu na podstawie obrazu powierzchni falowych;
6) rozróżnia fale poprzeczne i podłużne; opisuje światło jako falę elektromagnetyczną; opisuje polaryzację światła wynikającą z poprzecznego charakteru fali;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. wymienia różne rodzaje fal mechanicznych i elektromagnetycznych;

2. klasyfikuje fale według różnych kryteriów: kształtu powierzchni falowej, kierunku drgań oraz własności fal;

3. porównuje własności fal mechanicznych i elektromagnetycznych;

4. analizuje i uzupełnia mapę pojęciową z klasyfikacją fal;

5. oblicza długość fali dźwiękowej w różnych ośrodkach oraz długość fali promieniowania wykorzystywanego w kuchenkach mikrofalowych.

Strategie nauczania:

Concept mapping / mind mapping - tworzenie i wykorzystywanie map pojęciowych / map myśli

Metody nauczania:

Rozwiazywanie problemów, dyskusja.

Formy zajęć:

praca w parach

Środki dydaktyczne:

mapa pojęciowa „Klasyfikacja fal”, plansza „Widmo fal elektromagnetycznych”, zestaw zadań

Materiały pomocnicze:

E‑materiały: „Rozchodzenie się fal elektromagnetycznych”, „Jak rozchodzi się dźwięk w powietrzu?”, „Fale na powierzchni wody”, „Widmo światła białego”, „Widmo światła słonecznego”, „Fale podłużne”, „Fale poprzeczne”, „Jakie charakterystyczne własności wykazują fale?”, „Przykłady fal - przykłady rozchodzenia się fal”, „Na czym polega rozchodzenie się fal?”

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

Zaciekawienie: Odwołanie do obserwacji fal na powierzchni wody, według części „Wprowadzenie i cele”.
Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów w kontekście realizowanego tematu i jego powtórzeniowego charakteru oraz nawiązanie do tej wiedzy. Powinna ona obejmować fale dźwiękowe i fale elektromagnetyczne, związek długości fali z częstotliwością oraz podstawowe zjawiska falowe.
Krótka dyskusja i rozwiązanie zadania nr 3 z Zestawu ćwiczeń pozwoli na rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2‑osobowe (na przykład metodą losowania) i omawia sposób pracy z mapą pojęciową.
Praca w parach:
– Uczniowie oglądają i bawią się mapą pojęciową z klasyfikacją fal rozwijając kolejne gałęzie. Zaczynają od podziału fal według kształtu powierzchni falowej, potem wyświetlają podział na fale podłużne i poprzeczne.
– Po rozwinięciu gałęzi z falami mechanicznymi i elektromagnetycznymi uzupełniają brakujące nazwy fal korzystając z opisu w bloku tekstowym e‑materiału oraz widma fal elektromagnetycznych.
– Uczniowie tworzą połączenia między elementami mapy. Wskazują przy tym, które fale są falami podłużnymi, a które poprzecznymi.
– Rozwiązują zadania nr: 5 i 7 z Zestawu ćwiczeń.
Nauczyciel pełni rolę doradcy; kontroluje i komentuje wyniki pracy, ewentualnie udziela wskazówek.

Faza podsumowująca:

Uczniowie w parach przeprowadzają dyskusję podsumowującą w oparciu o rozwiązanie zadań: 2, 8 i 9 z zestawu ćwiczeń. Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, wspiera w realizacji zadania.

Praca domowa:

Uczniowie utrwalają wiedzę i umiejętności zdobyte w czasie lekcji przez rozwiązanie w domu zadań nr: 1, 4 i 6 z zestawu ćwiczeń.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Mapę pojęciową można wykorzystać podczas lekcji tak, jak opisano w scenariuszu. Może być też samodzielnie wykorzystana przez uczniów po lekcji do przypomnienia i powtórzenia klasyfikacji fal.