Dla nauczyciela
Autor: Piotr Mazur
Przedmiot: filozofia
Temat: Trzeci człowiek
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, uczniowie klasy I liceum, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
I. Pojęcie filozofii. Uczeń:
5) wskazuje istotne cechy pytań filozoficznych: ogólność (abstrakcyjność), racjonalność, zorientowanie na to, co ostateczne lub najbardziej podstawowe.
VI. Filozofia Platona jako paradygmat metafizyki antynaturalistycznej. Uczeń:
1) wyjaśnia platońską teorię idei jako niematerialnych, niezmiennych i wiecznych wzorców dla zmiennych i czasowych rzeczy fizycznych oraz stosuje ją do wybranego sporu filozoficznego (np. sporu o to, czym są lub jak istnieją liczby).
VIII. Filozofia Arystotelesa jako próba pogodzenia dotychczasowych opozycji filozoficznych. Uczeń:
2) przedstawia teorię materii i formy jako próbę pogodzenia materializmu (naturalizmu) i platonizmu (antynaturalizmu);
3) próbuje odpowiedzieć na pytanie „kim jest człowiek?” oraz w jego kontekście wyjaśnia koncepcję człowieka jako jedności ciała i duszy.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
analizuje teorię idei Platona w kontekście pytania o naturę człowieka;
krytycznie ocenia konsekwencje platońskiej teorii idei posługując się argumentem trzeciego człowieka;
odpowiada na pytanie „kim jest człowiek?” oraz w jego kontekście wyjaśnia koncepcję człowieka jako jedności ciała i duszy.
Strategie nauczania:
konstruktywizm.
Metody i techniki nauczania:
analiza i interpretacja tekstów;
metoda ćwiczeń przedmiotowych;
mapa mentalna;
film;
burza mózgów.
Formy zajęć:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.
Faza realizacyjna
Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Uczniowie formułują odpowiedź na pytanie: Kim jest człowiek?
Prezentacja efektów pracy poszczególnych grup.
Projekcja animacji: „Argument trzeciego człowieka, czyli pojedynek filozoficzny”.
Po obejrzeniu filmu i wcześniejszym zapoznaniu się z tekstem głównym uczniowie za pomocą rysunku przedstawiają platońską teorię idei na przykładzie człowieka, a następnie odpowiadają na pytanie, na czym polega tkwiąca w niej sprzeczność.
Uczniowie w czterech grupach tworzą mapę mentalną na temat koncepcji człowieka u Arystotelesa.
Prezentacja efektów pracy poszczególnych grup.
Realizacja zadań interaktywnych wskazanych przez nauczyciela.
Faza podsumowująca
Nauczyciel zadaje uczniom pytania podsumowujące, np.:
Jakie poglądy na temat człowieka głosił Demokryt?
W jaki sposób Platon wyjaśnia naturę człowieka?
Kim według Arystotelsa jest człowiek?
Praca domowa
Na podstawie opracowanej podczas lekcji mapy mentalnej, przedstaw koncepcję człowieka według Arystotelesa.
Materiały pomocnicze:
Andrzej Marek Nowik, Koncepcja duszy człowieka w dziełach Arystotelesa, „Zarządzanie i Edukacja” 1998, nr 4/5, s. 259‑270.
Mirosława Czarnawska, Dwa podejścia do Platona, „Przegląd Filozoficzny” 1997, nr 3, s. 95‑105.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania animacji:
Uczniowie mogą zapoznać się z treścią animacji przed lekcją. Podczas zajęć dzielą się swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi różnic w koncepcjach Platona i Arystotelesa.