Autor: Anna Juwan

Temat: Owady – dominująca grupa zwierząt na Ziemi

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wymienisz cechy owadów, które wyróżniają je wśród bezkręgowców i przełożyły się na ich dominację gatunkową na świecie.

• Omówisz przystosowania w budowie ciała owadów do środowiska życia.

• Opiszesz przystosowania w fizjologii owadów, dzięki którym są one w stanie przetrwać w niekorzystnych warunkach środowiskowych.

• Omówisz strategie obronne i odstraszające obecne u owadów.

• Rozróżnisz zjawiska mimikry i mimetyzmu.

• Podasz przykłady gatunków, u których występują mimikra i mimetyzm.

• Omówisz znaczenie procesu rozmnażania i rozwoju owadów dla ich sukcesu ewolucyjnego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• praca z filmem;

• analiza grafiki interaktywnej;

• gra dydaktyczna;

• ćwiczenia interaktywne;

• praca z tekstem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel zadaje pytanie zawarte we wprowadzeniu: „Jakim cechom budowy i fizjologii owady zawdzięczają swój sukces ewolucyjny?”. Uczniowie udzielają odpowiedzi na podstawie przeczytanego przed lekcją tekstu. Nauczyciel zapisuje odpowiedzi uczniów na tablicy.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Film”). Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium. Uczniowie odczytują polecenie nr 1 („Zapoznaj się z filmem, a następnie wymień cechy owadów, które wyróżniają je wśród bezkręgowców i przełożyły się na ich sukces ewolucyjny oraz dominację gatunkową na świecie”) i wykonują je w parach. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

2. Uczniowie, pracując w parach, wykonują polecenie nr 2 („Wymień mechanizmy obronne i odstraszające obecne u owadów. Opisz jeden z nich”). Wybrane osoby przedstawiają odpowiedzi na forum klasy.

3. Praca z treścią e‑materiału. Uczniowie dzielą się na cztery grupy. Na podstawie przeczytanego tekstu oraz informacji zawartych w medium w sekcji „Film” układają pytania do quizu dla innych zespołów. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel ogłasza zwycięską drużynę.

4. Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną zawartą w e‑materiale. Następnie, pracując indywidualnie, wykonują polecenie nr 1: „Wyjaśnij, dlaczego w hemolimfie owadów nie występują barwniki oddechowe”. Ochotnicy przedstawiają swoje odpowiedzi na forum klasy, a nauczyciel ocenia ich poprawność.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie w razie potrzeby uzupełniają odpowiedzi zapisane na tablicy w fazie wstępnej lekcji.

2. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.

3. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj polecenie nr 2 z sekcji „Grafika interaktywna”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium zamieszczonym w sekcji „Film”, aby przygotować się do późniejszej pracy na zajęciach.