Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Wpływ czynników społeczno‑ekonomicznych na rozwój rolnictwa
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II
Podstawa programowa
X. Rolnictwo, leśnictwo i rybactwo: czynniki rozwoju rolnictwa, struktura użytków rolnych, obszary upraw i chów zwierząt, zrównoważona gospodarka leśna, rybactwo (morskie i śródlądowe, akwakultura).
Uczeń:
1) wyjaśnia wpływ czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na rozwój rolnictwa na świecie.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wskazuje przykłady działań człowieka wpływających na modyfikację niekorzystnych z punktu widzenia rolnictwa warunków przyrodniczych,
podaje przykłady wskaźników poziomu rolnictwa,
wymienia i charakteryzuje czynniki społeczno‑ekonomiczne, które wpływają na rozwój rolnictwa,
porównuje państwa pod względem zróżnicowania społeczno‑ekonomicznych czynników rozwoju rolnictwa,
ocenia poziom rolnictwa na podstawie zróżnicowania wartości wybranych wskaźników.
Strategie nauczania: konektywizm
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, praca z e‑materiałem
Formy zajęć: praca indywidualna, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), atlasy geograficzne, mapa regionów rolniczych świata, zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze
Falkowski J., Kostrowicki J., Geografia rolnictwa świata, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Fierla I., Geografia gospodarcza świata, PWE, Warszawa 2005.
Grigg D.B., The Agricultural Systems of the World. An Evolutionary Approach, Cambridge University Press, Cambridge 2002.
Grzebisz W., Szramka H., Wielka encyklopedia geografii świata, t. 11: Rolnictwo i leśnictwo, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1998.
Ritchie H., Roser M., Fertilizers, 2013, ourworldindata.org, [online], dostępny w internecie: https://ourworldindata.org/fertilizers (dostęp 21.12.2021).
Roser M., Employment in Agriculture, 2013, ourworldindata.org, [online], dostępny w internecie: https://ourworldindata.org/employment‑in‑agriculture (dostęp 21.12.2021).
PRZEBIEG LEKCJI
Kilka lekcji wcześniej nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie informacji na temat czynników pozaprzyrodniczych rozwoju rolnictwa. Ich zadaniem jest przypomnienie sobie informacji ze szkoły podstawowej, a także ich uzupełnienie. Mogą skorzystać z różnych źródeł informacji geograficznej, na przykład z materiałów pomocniczych wskazanych powyżej. Uczniowie sporządzają krótkie, syntetyczne notatki (najlepiej w punktach lub w postaci mapy myśli), które będą przedstawiać rodzaje tych czynników i ich krótką charakterystykę.
Faza wprowadzająca
Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie obecności).
Sprawdzenie zadania domowego.
Dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie i przypomnienie wiadomości na temat przykładów działań człowieka wpływających na modyfikację niekorzystnych z punktu widzenia rolnictwa warunków przyrodniczych. Aby podsumować tę dyskusję, nauczyciel wyświetla wstęp do e‑materiału. Dzięki temu uczniowie mogą zweryfikować swoją dotychczasową wiedzę oraz ją wzbogacić.
Przedstawienie celów lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel inicjuje dyskusję na zadany wcześniej temat – zadaje pytania, a wskazani przez niego uczniowie odpowiadają na nie.
Nauczyciel rysuje na tablicy szablon schematu. Na środku tablicy zapisuje: „czynniki pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa”. Uczniowie samodzielnie zapisują swoje propozycje na karteczkach samoprzylepnych, następnie podchodzą i przyklejają je do tablicy. Wspólnie z nauczycielem grupują odpowiedzi, uzupełniając schemat i krótko komentując swoje zapisy.
Następnie nauczyciel wyświetla na ekranie grafikę interaktywną w celu weryfikacji i uzupełnienia informacji.
W kolejnej części lekcji nauczyciel wyświetla część „Przeczytaj” e‑materiału i rozpoczyna pogadankę na temat szerszego omówienia każdego z czynników, posiłkując się zamieszczonymi tam informacjami, grafikami i mapami. Do dyskusji włączają się uczniowie.
Następnie nauczyciel przechodzi do kwestii poziomu rolnictwa i wskaźników, które mogą go opisywać. W tym celu należy wykorzystać e‑materiał oraz dodatkowe źródła informacji (na przykład bazy danych FAO, OECD, Banku Światowego itp.). Uczniowie analizują i interpretują wartości tych wskaźników, odnosząc je do poziomu rolnictwa.
Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie kilku ćwiczeń z e‑materiału (w miarę możliwości czasowych). Wyświetla je na tablicy interaktywnej, a chętni uczniowie podchodzą i rozwiązują je.
Faza podsumowująca
Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań i udzielanie na nie odpowiedzi przez uczniów.
Przypomnienie celów zajęć.
Nauczyciel ocenia pracę uczniów podczas lekcji, biorąc pod uwagę ich zaangażowanie i możliwości.
Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.
Praca domowa
Praca pisemna na temat czynników społeczno‑ekonomicznych rozwoju rolnictwa w Polsce.
Wykonanie wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń zawartych w e‑materiale.
Można poprosić także o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas innych zajęć dotyczących rolnictwa (zakres podstawowy: X. 2; zakres rozszerzony: X. 1).