Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Cykle rozwojowe nicieni pasożytniczych
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Przedstawisz cechy nicieni pasożytniczych.
Porównasz cykle rozwojowe nicieni pasożytniczych.
Zastanowisz się, jak można zapobiegać zakażeniom nicieniami.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
ćwiczenia interaktywne;
analiza grafiki interaktywnej;
śniegowa kula.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla zawartość sekcji „Wprowadzenie”. Uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają cele lekcji i określają kryteria sukcesu.
Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel, odwołując się do wiedzy uczniów zdobytej na wcześniejszych zajęciach, zadaje pytania:
– W jakim środowisku żyją nicienie?
– Jak są zbudowane nicienie?
– Czym charakteryzują się czynności życiowe nicieni?
– Jakie cechy nicieni świadczą o ich przystosowaniu do pasożytnictwa?
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu. Przedstawiają propozycje pytań nauczycielowi, który w razie potrzeby odrzuca niektóre z nich lub proponuje nowe (np. by się nie powtarzały). Uczniowie wybierają 25 pytań, które zostają umieszczone w urnie. Następnie dzielą się na 5 grup, losują 5 pytań z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.
Kula śniegowa. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą kuli śniegowej, opracowując odpowiedzi na następujące polecenia:
– Wskaż cechy przedstawicieli nicieni pasożytniczych omówionych w sekcji „Przeczytaj”.
– Porównaj cykle rozwojowe nicieni pasożytniczych omówionych w sekcji „Przeczytaj”: wskaż ich cechy wspólne i różnice między nimi. Wykaż związek między cechami budowy poszczególnych nicieni a ich cyklami rozrodczymi.
– Wyjaśnij, dlaczego zapobieganie zakażeniom nicieniami pasożytniczymi ma związek z ich cyklami rozrodczymi.
Nauczyciel objaśnia wspomnianą wyżej metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy:
1) najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać odpowiedzi na zadane pytania;
2) potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi;
3) kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi;
4) na koniec uczniowie utworzą ośmioosobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje.Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, rozwiązali polecenie nr 1 („Opisz, w jaki sposób połknięte larwy wydostają się z otoczki, oraz podaj, jakie jest ich miejsce docelowe”) i nr 2 („Wyjaśnij, w jaki rodzaj mięśni wnika włosień kręty oraz czemu służy otorbienie się w tych mięśniach”). Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.
Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie interaktywne nr 7 (w którym mają za zadanie wyjaśnić – na podstawie tekstu źródłowego – dlaczego w przypadku zaparcia w pobranym z okolic odbytu materiale nie wykryje się jaj owsików), a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.
Faza podsumowująca:
Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 5 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: tworzą trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.
Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia od 1 do 4 oraz 6 z sekcji „Sprawdź się”.
Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenie nr 8 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Grafika interaktywna” na lekcjach poświęconych nicieniom oraz innym wędrującym pasożytom, np. „Środowisko życia, budowa i czynności życiowe nicieni wolno żyjących i pasożytniczych”, „Wędrujące larwy pasożytów”.