Dla nauczyciela

Autor: Bożena Święch

Przedmiot: język polski

Temat: Panorama społeczeństwa polskiego w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

II. Kształcenie językowe.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

1) rozróżnia pojęcie stylu i stylizacji, rozumie ich znaczenie w tekście;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

IV. Samokształcenie.

9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Lektura obowiązkowa

29) Stanisław Wyspiański, Wesele;

Kształtowane kompetencje kluczowe

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

charakteryzuje inteligencję i chłopstwo ukazane w Weselu;
porównuje dwie grupy społeczne ukazane w dramacie;
rozpoznaje rolę języka bohaterów dramatu w określaniu ich pochodzenia;
wyjaśnia przyczyny braku porozumienia między chłopami i inteligencję w Weselu;
utrwala wiadomości na temat pojęć i zjawisk związanych ze schyłkiem XIX wieku;
wykorzystuje w interpretacji utworu kontekst filozoficzny, historyczny, kulturowy.

Strategie nauczania

konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania

metoda poglądowa;
rozmowa kontrolowana;
metoda ćwiczeń przedmiotowych;
symulacja scen na wzór dramatu;
praca z tekstem dramatu Wesele.

Formy zajęć

praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego;
analizowanie tekstów;
samokształcenie.

Środki dydaktyczne

komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica/ kartka papieru, pisak/kreda;
tekst dramatu Wesele.

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel rozdaje uczniom podzielonym na 4 grupy kartki z nazwami bohaterów Wesela i ogłasza konkurs na przyporządkowanie postaci do środowisk, które reprezentują. Nauczyciel prosi, aby takie kartki z imionami/określeniami bohaterów przygotowali uczniowie już podczas czytania lektury. Istotne jest, żeby nie pominąć żadnego weselnika.

2. Uczniowie wykonują zadanie. Przykładowo:

Mieszkańcy wsi

Czepiec

Ksiądz

Jasiek

Gospodarz

Rachela

Mieszkańcy miasta

Poeta

Radczyni

Dziennikarz

Zosia

3. Nauczyciel podaje cel i temat lekcji.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel proponuje uczniom odtworzenie wybranych scen z Wesela. W tym celu wraz z uczniami dekoruje przestrzeń klasy na wzór bronowickiej izby (wykorzystuje reprodukcje obrazów umieszczonych w e‑materiale oraz rekwizyty przyniesione przez uczniów np. pawie pióro, czerwony szal, podkowa, inne). Przypomina uczniom kompozycję szopki i prosi o przygotowanie krótkich scen spotkania weselników z różnych grup społecznych.

2. Uczniowie pracują w parach, wybierają fragment rozmowy do prezentacji, wyznaczają sobie role do głośnego odczytania.

3. Prezentacja odbywa się zgodnie z zamysłem Aktu I Wesela. Pary stoją w dwóch kręgach, uczestnicy scen naprzeciwko siebie i głośno, według kolejności wskazywanej przez nauczyciela, wypowiadają swoje kwestie.

4. Po wygłoszeniu krótkich wypowiedzi w parach uczniowie przesuwają się w swoich kręgach i zatrzymują przy nowej postaci. Ponownie wygłaszają swoje kwestie i słuchają wypowiedzi osoby stojącej naprzeciw. Pozostają na swoich miejscach i rozmawiają o tym, co czuli, co rozumieli z wypowiedzi innych…

5. Nauczyciel podsumowuje wypowiedzi uczniów, uzupełnia lub sugeruje im potrzebę zwrócenia uwagi na to, co pominęli lub ujęli zbyt powierzchownie. Przykładowo powinni pamiętać o tym, że weselnicy: nie znają się, posługują się stereotypami, mają różne temperamenty, uprzedzenia, niepokoje, różny jest ich status społeczny, majątkowy. Warto zastanowić się nad tym, co ich łączy.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy; jedna charakteryzuje chłopów, a druga inteligencję.

2. Uczniowie wyliczają cechy, dbają o to, aby nie powtarzać już raz wymienionych i o to, aby każdy uczestnik danej grupy mógł się wypowiedzieć odpowiadając na cechę podaną przez drugą grupę.

3. Uczniowie przygotowują kartki z napisem PRAWDA/FAŁSZ i podnoszą właściwą, reagując na odczytywane przez nauczyciela zdania dotyczące Wesela. To ćwiczenie jest formą ewaluacji lekcji.

Oceń prawdziwość zdań.

1.	W Weselu Wyspiański przedstawił inteligencję w negatywnym, a chłopstwo w pozytywnym świetle.	P	F
2.	Gospodarz jest postacią spajającą środowisko wiejskie i miejskie.	P	F
3.	Postać Dziada reprezenuje wiejską biedotę.	P	F
4.	Małżeństwo Państwa Młodych to pierwszy związek chłopki z inteligentem we wsi ukazanej w Weselu.	P	F

Zadanie domowe

Nauczyciel formułuje na podstawie e‑materiałów polecenie pracy domowej.

1. Zredaguj listę utworów literackich, w których została ukazana panorama polskiego społeczeństwa i porównaj je z Weselem Stanisława Wyspiańskiego.

lub

2. Zredaguj wypowiedź argumentacyjną , w której udowodnisz słowa Radczyni z Aktu I sceny 4 :Wyście sobie, a my sobie. Każden sobie rzepkę skrobie.

Materiały pomocnicze

Tadeusz Boy- Żeleński, Plotka o Weselu Stanisława Wyspiańskiego dostęp:

https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/plotka‑o-weselu‑wyspianskiego.pdf

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Prezentacja multimedialna może być wykorzystana do fazy wstępnej lekcji rozpoczynającej pracę z Weselem lub do lekcji powtórzeniowej np. dla maturzystów, kiedy ten obraz społeczeństwa zostanie zestawiony z innym np. w Granicy Zofii Nałkowskiej.

Sprawdź się