Dla nauczyciela
Autor: Piotr Obolewicz
Przedmiot: Język polski
Temat: Sonety krymskie jako gra z tradycją gatunku
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Scharakteryzujesz formę gatunkową sonetu.
Omówisz formę sonetu romantycznego.
Wyjaśnisz, na czym polega nowatorstwo Sonetów krymskich.
Wskażesz w tekście poetyckim środki artystycznego wyrazu i określisz ich funkcje.
Cele operacyjne. Uczeń:
przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty;
rozpoznaje i nazywa w tekście literackim środki wyrazu artystycznego;
rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego;
doskonali umiejętność wyrażania własnych sądów, argumentacji i udziału w dyskusji.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem e‑podręcznika;
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Sonety krymskie jako gra z tradycją gatunku”. Uczestnicy zajęć zapoznają się z utworami literackimi w e‑materiale: Bakczysaraj w nocy, Widok gór ze stepów Kozłowa. Przygotowują się do omówienia tekstów, szukając informacji na temat ważnych kontekstów, np. biograficznego i historycznoliterackiego. Wybrane osoby mogą zebrać potrzebne wiadomości do wstępnego rozpoznania tekstów. Będą pełniły rolę ekspertów.
Recytacja. Chętna lub wybrana osoba przygotowuje głośne czytanie utworu poetyckiego Bakczysaraj w nocy lub Widok gór ze stepów Kozłowa (do wyboru), z elementami aktorskiej interpretacji.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel poleca uczniom, aby przypomnieli cechy budowy sonetu. Zadaje pytania: kogo uznaje się za twórcę sonetu? Jacy inni poeci pisali sonety? W jakich epokach literackich?
Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.
Faza realizacyjna:
Odczytanie tekstu literackiego z elementami interpretacji aktorskiej. Wybrana przed lekcją osoba prezentuje recytację utworu: Bakczysaraj w nocy lub Widok gór ze stepów Kozłowa. Po uczniowskiej prezentacji pozostała część klasy przedstawia swoje wrażenia dotyczące utworu oraz prezentacji. Uczniowie zapisują swoje wrażenia w formie notatki.
Praca z multimedium. Nauczyciel czyta polecenie: Jakie były przyczyny, dla których gatunek sonetu nie był wykorzystywany w oświeceniu, a zyskał popularność w epoce romantyzmu? z sekcji „Audiobook” i prosi uczniów, aby zapoznali się z treścią multimedium i wykonali ćwiczenie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udziela też uczniom informacji zwrotnej.
Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują następujące ćwiczenia interaktywne z sekcji „Sprawdź się”: 3 i 4. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.
Kolejne ćwiczenie nr 5 uczniowie wykonują indywidualnie. Nauczyciel kontroluje wskazywane przez uczniów odpowiedzi. Następnie uczniowie w parach dyskutują porównując swoje odpowiedzi na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel prosi uczniów o podsumowanie zgromadzonej wiedzy, zadając pytania:
– W jaki sposób Adam Mickiewicz złamał zasady tworzenia sonetów?
– Czy ten zabieg można nazwać grą z konwencjami? Dlaczego?
Praca domowa:
W ramach zadania domowego uczniowie wykonują ćwiczenie 8 z sekcji „Sprawdź się” (opracowanie mapy myśli).
Materiały pomocnicze:
Zenon Uryga, Odbiór liryki w klasach maturalnych, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.
Ireneusz Opacki, Sonety krymskie, W: Literatura polska: przewodnik encyklopedyczny, red. Julian Krzyżanowski, Czesław Hernas. T. 2: N‑Ż. Warszawa, 1991.
Album Mickiewicz, Haydamaki, Stasiuk (PUGU art 2018) zawierający interpretacje muzyczne sonetów Mickiewicza, m.in. Burzy, Pielgrzyma i Stepów akermańskich
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.