Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Żydowski ruch oporu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, czym był i jak działał żydowski ruch oporu;

• wymienia cele żydowskiego ruchu oporu na ziemiach polskich podczas II wojny światowej;

• omawia różne formy oporu żydowskiego w okupowanej Polsce.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Żydowski ruch oporu”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i nagraniami w sekcji „Film + Sprawdź się” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla uczniom temat, cel zajęć zawarte w sekcji „Wprowadzenie” oraz wspólnie z nimi ustala kryteria sukcesu. Mogą to być pytania, na które uczniowie chcieliby uzyskać odpowiedzi na lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca jednemu z uczniów, aby zaproponował swoje skojarzenia z tematem lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Jeżeli nauczyciel uzna, że przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, prosi ich o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki. Jeżeli natomiast stwierdzi, że uczniowie dobrze przygotowali się do zajęć, poleca jednej osobie (wskazanej albo ochotnikowi), aby przedstawiła najważniejsze informacje związane z żydowskim ruchem oporu. Uczeń powinien wspomnieć o zbrojnych formach oporu, powstaniu w getcie warszawskim, buntach w obozach zagłady. Nauczyciel w razie konieczności uzupełnia uczniowską wypowiedż.

2. Praca z multimedium („Audiobook”). Uczniowie pracują w parach. Analizują treść polecenia nr 2: „O czym informuje ulotka Żegoty? Do czego wzywa odezwa?”, dyskutują, a następnie zapisują wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie nr 4, przedstawiając stanowisko rządu na uchodźstwie i Delegatury Rządu na Kraj wobec Zagłady.

3. Prowadzący przypomina, że uczniowie przed zajęciami mieli zapoznać się z materiałami filmowymi. Poleca, aby odliczyli do sześciu i utworzyli grupy zgodnie z numerami. Poszczególne grupy będą opracowywały odpowiedzi do dołączonych do filmów poleceń:

• Grupa 1 i 4 – polecenie nr 2: wyjaśniają, z jakimi trudnościami musieli zmierzyć się konspiratorzy z żydowskiego ruchu oporu.;

• Grupa 2 i 5 – polecenie nr 3: opisują inne formy (niż zryw zbrojny) oporu żydowskiego w okupowanej Polsce;

• Grupa 3 i 6 – polecenie nr 4: wyjaśniają, jakie były cele organizowania zbrojnych powstań przez ludność żydowską w obozach zagłady.

Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedzi, wyjaśnia wątpliwości.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się/nauczyłam się…

2. Prowadzący omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów. Może ocenić pracę grup uczniowskich.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1, 2 i 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

W. Bartoszewski, Z. Lewinówna, Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939–1945, Kraków 2010.

Eksterminacja Żydów na ziemiach polskich w okresie okupacji hitlerowskiej, oprac. T. Berenstein, A. Eisenbach, A. Rutkowski, Warszawa 1957.

Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, red. M. Sobańska‑Bondaruk, S. Lenard, Warszawa 1998.

Walka. Śmierć. Pamięć 1939–1945. W dwudziestą rocznicę powstania w warszawskim getcie 1943‑1963, red. S. Poznański, Warszawa 1963.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Audiobook”, aby przygotować się do późniejszej pracy.