Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Czynniki grupotwórcze

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

zakres podstawowy:

I. Człowiek i społeczeństwo.

Uczeń:

3) charakteryzuje role społeczne człowieka w związku z jego przynależnością do różnych grup społecznych; analizuje zasady wzajemności, zaufania i pomocy.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje warunki, jakie muszą być spełnione, aby istniejącą zbiorowość ludzką określić mianem grupy społecznej;

• wiąże zasady wzajemności, pomocy i zaufania z więzią społeczną i spoistością w grupie społecznej;

• analizuje znaczenie, jakie poszczególne czynniki grupotwórcze mają dla istnienia grupy społecznej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• mapa myśli;

• śniegowa kula;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• kostka metodyczna.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Uczniowie w krótkim czasie tworzą mapę myśli do słowa „grupa”. Metodą burzy mózgów podają swoje propozycje, przykłady, które zapisywane są na tablicy. Po fazie twórczej następuje weryfikacja pomysłów.

Faza realizacji

1. Chętna/wybrana osoba odczytuje definicje pojęć: grupa i grupa społeczna z e‑materiału. Nauczyciel zwraca uwagę na czynniki, które tworzą grupę.

2. Śniegowa kula. Uczniowie w parach wypisują na podstawie e‑materiału, jakie warunki muszą być spełnione, aby istniejącą zbiorowość ludzką można było określić mianem grupy społecznej. Po wyznaczonym czasie pary łączą się w czwórki i porównują swoje spostrzeżenia. Gdy wszystkie grupy połączą się i wspólnie wyłonią najważniejsze spostrzeżenia, zapisują je na tablicy.

3. Praca z multimedium. Podział klasy na cztery, pięć lub sześć grup (w zależności od liczby uczniów, tak aby w grupie było 5–6 osób). Każdy zespół wykonuje mapę myśli wg polecenia: „Do poszczególnych czynników przyporządkuj typy, w jakich występują, a następnie ich przejawy”. Uczniowie mogą wybrać opisywana grupę – np. klasę szkolną, drużynę sportową, zespół muzyczny. Nauczyciel wyznacza czas pracy i udziela wskazówek.

4. Po wykonaniu zadania poszczególne grupy przedstawiają swoje mapy myśli.

5. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne 1–5, a następnie wspólnie je omawiają.

6. Podział klasy na trzy grupy: każda opracowuje jedno ćwiczenie – 6, 7 lub 8, które losują liderzy. Po wyznaczonym czasie liderzy grup przedstawiają odpowiedzi i odpowiednio je argumentują. W razie konieczności nauczyciel weryfikuje wypowiedzi.

Faza podsumowująca

1. Chętna/wybrana osoba podsumowuje lekcję. Pozostali uczniowie przedstawiają wnioski z zajęć, które zostają zapisane na tablicy i posłużą jako notatka.

2. Osoby lub grupy angażujące się w czasie lekcji zostają ocenione.

Praca domowa:

Przedstaw na mapie myśli charakterystykę grupy, z którą najmniej się identyfikujesz. Uzasadnij swój wybór.

Materiały pomocnicze:

Piotr Sztompka, Socjologia, Kraków 2002.

Jacek Szmatka, Małe struktury społeczne. Wstęp do mikrosocjologii strukturalnej, Warszawa 1986.

Joanna Mazur, Grupa społeczna, [w:] Encyklopedia socjologii, Warszawa 1998.

Barbara Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie mogą przygotować mapy myśli przed lekcją. Mogą one dotyczyć grup, z którymi uczniowie rzadko mają styczność. Mapy mogą być elementem prezentacji multimedialnej na temat tych grup.