Autor: Agnieszka Pieszalska

Przedmiot: biologia

Temat: Rybosomy prokariotyczne i eukariotyczne

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje cyfrowe.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia strukturę i skład chemiczny rybosomów;

• porównuje strukturę i skład chemiczny rybosomów prokariotycznych i eukariotycznych;

• wskazuje miejsca występowanie rybosomów w komórkach pro- i eukariotycznych;

• wykazuje rolę rybosomów w prawidłowym funkcjonowaniu komórek.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• strategia kształcenia wyprzedzającego;

• IBSE (nauczanie przez dociekanie naukowe).

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• gwiazda pytań;

• kosz i walizka;

• burza mózgów;

• analiza tekstu źródłowego.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• pięć arkuszy papieru A3 z narysowaną gwiazdą, flamastry.

Przed lekcją:

Uczniowie samodzielnie poszukują informacji związanych z tematem lekcji.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel prezentuje schemat budowy komórki roślinnej i zwierzęcej wraz z podpisanymi wszystkimi organellami i prosi uczniów o odszukanie miejsc lokalizacji rybosomów na schematach.

2. Nauczyciel przeprowadza burzę mózgów, zadając pytanie: „Jaką rolę pełnią rybosomy?”.

3. Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że istnieją gryzonie – golce, które żyją ok. 30 lat. Mówi, że według odkryć naukowców w ciągu życia organizmu syntetyzowane są nieprawidłowo zwinięte peptydy, których agregacja odpowiada za starzenie się. Dodaje, że u golców prawdopodobnie funkcjonuje wyjątkowo sprawny mechanizm naprawczy, który koryguje błędy w syntetyzowanych białkach.

4. Nauczyciel podaje cele lekcji i formułuje jej temat.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli klasę na pięć grup. Grupy otrzymują arkusz papieru A3 z ilustracją gwiazdy. Zadaniem grup jest umieszczenie na ramionach gwiazdy pytań dotyczących zagadnienia znajdującego się wewnątrz gwiazdy. Maksymalna liczba pytań: 5 (zob. załącznik 1 w materiałach pomocniczych).

2. Grupy po napisaniu pytań przekazują gwiazdę innej grupie zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara. Zadaniem grup jest udzielenie odpowiedzi na pytania w oparciu o wiadomości znajdujące się w e‑materiale i informacje przygotowane przed lekcją. Odpowiedzi zapisują na otrzymanym arkuszu papieru A3.

3. Po upływie wyznaczonego czasu grupy prezentują swoje gwiazdy. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

4. Nauczyciel prosi o zapoznanie się z grafiką interaktywną, a następnie o wykonanie ćwiczeń 1, 4 i 5 zawartych w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel podsumowuje pracę grup.

2. Nauczyciel rysuje na tablicy kosz i walizkę. Wskazani przez nauczyciela uczniowie losują zdania. Jeżeli zdanie uznają za prawdziwe, umieszczają je w walizce, jeżeli za fałszywe – umieszczają je w koszu (zob. załącznik 2. w materiałach pomocniczych).

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia interaktywne 2, 3, 6, 7 i 8 zawarte w e‑materiale.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:

Grafika interaktywna powinna być wykorzystana w fazie realizacyjnej lekcji. Może też zostać użyta przez ucznia w czasie przygotowania do lekcji.