Autor: Anna Juwan

Temat: Budujemy białko

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wskażesz etapy powstawania białka w komórce eukariotycznej.

• Określisz czas trwania kolejnych etapów biosyntezy białka.

• Wyjaśnisz znaczenie degradacji białek w homeostazie komórkowej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• symulacja;

• analiza tekstu źródłowego.

Formy pracy:

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu;

• arkusze papieru, flamastry.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Budujemy białko”. Prosi uczniów o zapoznanie się z treściami zawartymi w sekcji „Przeczytaj” oraz wykonanie ćwiczenia nr 1 w sekcji „Sprawdź się” (w którym uczniowie mają wskazać, jaki aminokwas zostanie przetransportowany w miejsce A rybosomu za pomocą przedstawionej cząsteczki tRNA).

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla zawartość sekcji „Wprowadzenie”. Uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają cele lekcji i określają kryteria sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. sprawdza, kto wykonał zadane ćwiczenie. Może wyświetlić odpowiedzi uczniów na tablicy interaktywnej. Prosi wybranego ucznia o uzasadnienie swojego rozwiązania.
   Następnie zadaje pytania: „Czym są nukleotydy? Dlaczego istotna jest kolejność ich zapisu?”.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Symulacja interaktywna”). Uczniowie zapoznają się z symulacją interaktywną, a następnie wykonują polecenie nr 1 („Opisz proces biosyntezy białka”) i polecenie nr 2 („Wyjaśnij, jaką funkcję pełni polimeraza RNA w procesie biosyntezy białka”), pracując metodą kuli śniegowej.
   Nauczyciel objaśnia wspomnianą metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy:
   1) najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać odpowiedzi na polecenia;
   2) potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi;
   3) kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi;
   4) przedstawiciele poszczególnych zespołów 4‑osobowych zaprezentują na forum klasy uzgodnione w grupie odpowiedzi.

2. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia od 5 do 8 (odnoszące się do tekstu dotyczącego systemu PURE, pozwalającego na translację in vitro) w sekcji „Sprawdź się”. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje pytanie: „Jakie znaczenie ma degradacja białek w homeostazie komórkowej?”. Wybrani lub chętni uczniowie udzielają odpowiedzi.

2. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 2 do 4 z sekcji „Sprawdź się”.

2. Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenie nr 9 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Multimedium zamieszczone w sekcji „Symulacja interaktywna” można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.