Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: Historia

Temat: Rządy szlacheckie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy 

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

XII. Polska w XIV – XV w.

Uczeń:

2) charakteryzuje rozwój monarchii stanowej w Polsce, uwzględniając strukturę społeczeństwa polskiego w późnym średniowieczu i rozwój przywilejów szlacheckich;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji

• kompetencje cyfrowe, 

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, czym różnił się sejm z XV – XVI w. od dzisiejszego polskiego sejmu.

• przytacza kilka zasad sejmowania w dawnej Rzeczypospolitej.

• ocenia pozycję króla w ówczesnym systemie władzy.

Strategie nauczania:

• lekcja odwrócona

Metody i techniki nauczania:

• mapa mentalna

• dyskusja

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych

• pogadanka

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Tydzień przed lekcją nauczyciel tworzy trzy grupy 4‑5 osobowe (w zależności od liczebności klasy może być więcej), które wybierają spośród siebie lidera. 

• Grupa 1 opracowuje – Sejm walny (kto w nim uczestniczył, gdzie się one odbywały, uchwalone najważniejsze  konstytucje, rodzaje sejmu)

• Grupa 2 przygotowuje – Zasadę reprezentacji na sejmikach i przywileje „braci sejmującej”

• Grupa 3 przedstawia – Osoby wchodzące w skład rady królewskiej i znaczenie oraz rola władzy królewskiej.

Uczniowie mogą wykorzystać w tym celu zasoby e‑materiału oraz inne źródła informacji. Sposób prezentacji jest dowolny: multimedialny, w formie plakatu, mapy mentalnej itp.

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia uczniom cel lekcji: Na dzisiejszej lekcji dowiemy się, kto rządził w Polsce w XIV – XV w.

2. Nauczyciel prosi, aby uczniowie, którzy nie biorą udziału w prezentacji, w parach lub indywidualnie na kartkach odpowiedzieli na pytania:

• Jakie były zasady sejmowania w dawnej Rzeczypospolitej?

• Jaką rolę pełnili reprezentanci szlachty z poszczególnych części Polski?

• Jakie były przywileje polityczne?

• Jaka była pozycja króla w ówczesnym systemie władzy?

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prosi poszczególne grupy, aby przygotowały się do prezentacji. 

2. Uczniowie przedstawiają przygotowane przez siebie tematy.

3. Nauczyciel wyznacza czas dla każdej z grup na prezentację: 8‑9 min.

4. Po wszystkich prezentacjach nauczyciel prosi, aby osoby, które nie brały w nich udziału, na tablicy (narysowana jest mapa mentalna) wypisały swoje spostrzeżenia.

5. Uczniowie uzasadniają i uzupełniają swoje wypowiedzi, w razie konieczności nauczyciel koryguje odpowiedzi uczniów – dyskusja.

6. Nauczyciel poleca, aby uczniowie przeanalizowali schemat, a następnie wspólnie z uczniami omawia polecenie 1.

Faza podsumowująca

1. Jako podsumowanie dzisiejszej lekcji uczniowie mają wykonać wskazane przez nauczyciela ćwiczenia i poprawnie odpowiedzieć na pytania. Po wykonaniu ćwiczeń wspólnie z prowadzącym omawiają odpowiedzi. 

2. Osoby, które przygotowały prezentacje na lekcję, zostają ocenione.

3. Nauczyciel omawia mocne i słabe strony pracy całego zespołu klasowego.

Praca domowa:

1. Wykonanie pozostałych ćwiczeń lub wybranych przez nauczyciela.

2. Uczniowie mają za zadanie wykonać polecenie 2 z zasobów multimedium: Kto – król, szlachta czy senatorowie – odgrywał najważniejszą rolę podczas podejmowania uchwał w XV w.?

Materiały pomocnicze:

Bardach J., Początki sejmu, [w:] Historia sejmu polskiego, Do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej, t. 1, red. J. Michalski, Warszawa 1984.

Konopczyński W., Chronologia sejmów polskich 1493–1793, Kraków 1948.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Nauczyciel może wykorzystać schemat jako wprowadzenie do lekcji.