Dla nauczyciela
Scenariusz lekcji
Imię i nazwisko autora: Ewa Malinowska
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Rzeźba pobrzeża Bałtyku
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres rozszerzony, klasa III
Podstawa programowa/cele kształcenia - wymagania ogólne
I. Wiedza geograficzna:
1. Rozumienie specjalistycznych pojęć i posługiwanie się terminami geograficznymi.
2. Rozszerzenie wiedzy niezbędnej do zrozumienia istoty zjawisk oraz charakteru i dynamiki procesów zachodzących w środowisku geograficznym w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.
II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce:
2. Analizowanie i wyjaśnianie zjawisk i procesów geograficznych oraz zróżnicowania przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego świata.
4. Formułowanie twierdzeń o prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska przyrodniczego i społeczno‑gospodarczego oraz wzajemnych zależności w systemie przyroda - człowiek - gospodarka.
8. Wykorzystywanie zdobytej wiedzy i umiejętności geograficznych w analizie i ocenie przemian przestrzeni geograficznej.
III. Kształtowanie postaw:
1. Rozwijanie dociekliwości poznawczej, ukierunkowanej na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna.
3. Rozumienie pozautylitamych wartości elementów środowiska geograficznego i krajobrazów.
Treści nauczania:
XIII. Związki między elementami środowiska przyrodniczego na wybranych obszarach Polski: gór, wyżyn, nizin, pojezierzy i pobrzeży.
Uczeń:
7) charakteryzuje zróżnicowanie rzeźby pobrzeża Bałtyku oraz porównuje cechy i wyjaśnia genezę wybrzeża niskiego i wysokiego.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne.
Uczeń:
Charakteryzuje formy rzeźby pobrzeża Morza Bałtyckiego.
Identyfikuje charakterystyczne cechy rzeźby pobrzeża Morza Bałtyckiego.
Ocenia zróżnicowanie rzeźby w różnych częściach pobrzeża Morza Bałtyckiego.
Charakteryzuje genezę różnych form rzeźby na obszarze pobrzeża Morza Bałtyckiego.
Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa).
Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE.
Formy zajęć: praca indywidualna.
Środki dydaktyczne: e‑materiał, atlas, mapa ścienna Morza Bałtyckiego, komputer, projektor multimedialny, tablety, arkusze papieru A0/A1, pisaki, zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze:
Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.
Piotr Migoń, Geomorfologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2019.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca:
Przedstawienie celów lekcji.
Wprowadzenie w tematykę zajęć – nauczyciel prezentuje uczniom fotografie różnych form rzeźby pobrzeża, w interakcji z uczniami prowadzi krótką pogadankę.
Faza realizacyjna:
Podział uczniów na grupy (liczebność określa nauczyciel), omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest opracowanie schematu/szkicu przedstawiającego genezę różnych form rzeźby pobrzeża.
Wyświetlenie na ekranie filmu edukacyjnego z e‑materiału przedstawiającego różne typy wybrzeży Bałtyku; w trakcie projekcji uczniowie sporządzają notatki dotyczące genezy i cech charakterystycznych rzeźby.
Praca w grupach polegająca na wykonaniu szkicu, przedstawiającego przekrój przez różne typy wybrzeża z zaznaczeniem charakterystycznych dla niego form rzeźby oraz określenie ich genezy; każda grupa opracowuje jeden typ wybrzeża wskazany przez nauczyciela (lub wylosowany), korzystając z e‑materiału, atlasu, podręcznika, w miarę możliwości także źródeł internetowych.
Prezentacja przez poszczególne grupy na forum klasy przygotowanych schematów z omówieniem genezy form rzeźby; zaznaczenie na mapie ściennej (ewentualnie mapie wyświetlonej na tablicy interaktywnej) odcinków wybrzeża, dla których omawiane typy rzeźby są charakterystyczne; nauczyciel kontroluje poprawność wypowiedzi, wprowadza uzupełnienia, zadaje pytania nakierowujące.
Dyskusja z udziałem zespołu klasowego po zakończeniu wszystkich prezentacji, mająca na celu podsumowanie informacji i określenie związków przyczynowo‑skutkowych między cechami form rzeźby pobrzeży i ich występowaniem.
Prezentacja uczniom grafiki interaktywnej w celu weryfikacji sformułowanych wniosków, wyjaśnienia wątpliwości i usystematyzowania dotychczasowej wiedzy.
Sporządzenie notatki w zeszycie zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji i prezentacji.
Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału i przedstawienie rezultatów.
Faza podsumowująca:
Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.
Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.
Praca domowa:
Dokończenie ćwiczeń zawartych w e‑materiale.
Zapoznanie się z pozostałymi informacjami z e‑materiału.
Praca pisemna: Oceń wpływ wybranych form rzeźby na rozwój gospodarczy pobrzeży – uwzględnij wpływ sprzyjający i ograniczający.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:
Grafiki i film edukacyjny mogą być wykorzystane w czasie lekcji dotyczących pasowości krajobrazowej Polski, a także charakterystyki fizycznogeograficznej pasa oraz do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy przez ucznia w domu i w czasie lekcji, mającej również na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego litosfery.