Scenariusz zajęć

Autor: Aleksandra Marszałek‑Harych, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak klasyfikuje się wodorki?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

6) klasyfikuje wodorki ze względu na ich charakter chemiczny (kwasowy, zasadowy i obojętny); wnioskuje o charakterze chemicznym wodorku na podstawie wyników doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji potwierdzające charakter chemiczny wodorków; opisuje typowe właściwości chemiczne wodorków pierwiastków 17. grupy, w tym ich zachowanie wobec wody i zasad.

Zakres rozszerzony

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

6) klasyfikuje wodorki ze względu na ich charakter chemiczny (kwasowy, zasadowy i obojętny); projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego przebieg pozwoli wykazać charakter chemiczny wodorku; wnioskuje o charakterze chemicznym wodorku na podstawie wyników doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji potwierdzające charakter chemiczny wodorków; opisuje typowe właściwości chemiczne wodorków pierwiastków 17. grupy, w tym ich zachowanie wobec wody i zasad.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• klasyfikuje wodorki ze względu na rodzaj wiązań w nich tworzonych;

• klasyfikuje wodorki ze względu na ich reaktywność;

• ocenia reaktywność wodorków;

• wyznaczy wzór wodorku na podstawie składu procentowego.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• burza mózgów;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• mapa pojęciowa;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami/tablety, smartfony z Internetem;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zainteresowanie i dyskusja. Nauczyciel pyta uczniów: do jakiej klasy związków należy woda, amoniak, metan? Znacie inne przykłady?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pytania: jak klasyfikuje się wodorki?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie analizują treści zawarte w e‑materiale – zadaniem uczniów jest poznanie pojęcia „wodorki”, ich wzór ogólny i ich klasyfikację. Po wyznaczonym czasie, chętne osoby odpowiadają na pytania nauczyciela, np. Jak definiuje się wodorki? Jak klasyfikuje się wodorki z uwagi na rodzaj tworzonych w nich wiązań? Jak klasyfikuje się wodorki z uwagi na ich reaktywność? Uczniowie podają również przykłady.

2. Uczniowie na forum klasy omawiają zasady tworzenia nazw systematycznych wodorków wg Stocka.

3. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów z zajęć. W tym celu rysuje lub wywiesza wydrukowany wcześniej model układu okresowego pierwiastków, jak poniżej, a uczniowie podchodzą kolejno do jego biurka i losują karteczki z pierwiastkami chemicznymi. W odpowiednie kratki na plakacie piszą wzory sumaryczne wodorków.

4. Po zakończonej pracy całego zespołu klasowego, nauczyciel prosi uczniów o wykonanie zdjęcia lub przerysowania schematu do zeszytu.

5. Uczniowie analizują mapę pojęciową w parach i wykonują zawarte tam ćwiczenia.

6. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie nauczyciel stosuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów. Uczniowie, na skali temperatury, zaznaczają cenkami, w jakim stopniu opanowali zagadnienia, wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. Jeżeli ze skali będzie wynikał niski poziom temperatury, uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy?

2. Jako podsumowanie lekcji, nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Dziś nauczyłem/łam się...

• Zrozumiałem/łam, że...

• Zaskoczyło mnie...

• Dowiedziałem/łam się...

• Łatwe było dla mnie...

• Trudne było dla mnie...

2. Dwa ostatnie zdania oceniają trudność omawianego zagadnienia; dzięki nim uczeń dokonuje samooceny swoich wiadomości i umiejętności.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Mapa pojęciowa może być wydrukowana i wklejona przez uczniów do zeszytu, jako szczegółowa notatka do tematu lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak klasyfikuje się wodorki z uwagi na rodzaj tworzonych w nich wiązań?

• Jak klasyfikuje się wodorki z uwagi na ich reaktywność?

• Co to są wodorki?

• Jakie są zasady tworzenia nazw systematycznych wodorków?

2. Nauczyciel przygotowuje: arkusz A2 z narysowanym termometrem i skalą, cenki.

3. Plansza z układem okresowym pierwiastków chemicznych.