Dla nauczyciela
Autor: Ewa Orlewicz
Przedmiot: Filozofia
Temat: Kurs logiki: lekcja 13. Logiczne wady wypowiedzi. Sprzeczność wewnętrzna
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Poznasz najważniejsze rozumienia sprzeczności w sensie logicznym.
Poćwiczysz rozpoznawanie wypowiedzi cechujących się sprzecznością.
Nauczysz się odróżnić wypowiedzi sprzeczne od wypowiedzi przeciwstawnych i wykluczających się.
Zrozumiesz, że sprzeczność wypowiedzi może być sposobem wyrażenia stanu emocjonalnego mówiącego.
Cele operacyjne. Uczeń:
poznaje najważniejsze rozumienia sprzeczności w sensie logicznym;
ćwiczy rozpoznawanie wypowiedzi cechujących się sprzecznością;
nauczy się odróżniać wypowiedzi sprzeczne od wypowiedzi przeciwstawnych i wykluczających się;
rozumie, że sprzeczność wypowiedzi może być sposobem wyrażenia stanu emocjonalnego mówiącego.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem e‑podręcznika;
z użyciem komputera;
ćwiczeń przedmiotowych;
dyskusja;
schemat;
animacja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
e‑podręcznik;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
komputery z dostępem do internetu dla uczniów;
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów o krótki opis sytuacji, w której ktoś popadł w sprzeczność. Mogą się kierować intuicyjnym rozumieniem, co to znaczy, że ktoś popadł w sprzeczność.
Faza wprowadzająca:
Podanie tematu i celu lekcji.
Nauczyciel prosi wybranych uczniów o prezentację pracy domowej. Prosi uczniów o doprecyzowanie, na czym w danym przypadku polegała sprzeczność – wyprzedzając temat lekcji komentuje też, czy faktycznie zaszła sprzeczność w znaczeniu logicznym.
Faza realizacyjna:
Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Nauczyciel komentuje najważniejsze punkty upewniając się, czy uczniowie dobrze je rozumieją. Nauczyciel sadza uczniów kole. Ich zadaniem jest przeprowadzenie prostej gry. Pierwszy uczeń podaje dowolne proste stwierdzenie. Następny w kolejności uczeń ma za zadanie podać zdanie sprzeczne z poprzednim, kolejny uczeń zdanie wykluczające się, kolejny zdanie przeciwstawne. Potem runda zaczyna się od nowa. Uwaga: jeśli uczniowie i nauczyciel zgodnie ocenią, że w którymś przypadku niemożliwe było podanie zdania przeciwstawnego, wtedy runda się skraca i dany uczeń zamiast zdania przeciwstawnego będzie miał za zadanie podać kolejne zdanie serii. Nauczyciel rozpoczyna rozmowę kierowaną na temat różnicy między sprzecznością, wykluczaniem i przeciwstawnością. Rozważa z uczniami, czy ich zdaniem zasadne jest określanie wszystkich tego typu wypowiedzi mianem sprzecznych.
Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Schemat”. Odczytanie polecenia do multimedium: Poeksperymentuj z własnymi wersjami sprzeczności, przeciwstawności i wykluczenia. Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.
Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia
1‑4. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 5‑8. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wspólnie z uczniami poddaje refleksji proces dydaktyczny: czego się uczniowie nauczyli, czy osiągnęli założone cele?
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Wytrop sprzeczności logiczne w życiu codziennym i spisz ich przykłady.
Materiały pomocnicze:
Brudnik E., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie: przewodnik po metodach aktywizujących, Warszawa 2010.
Martens E., Dydaktyka filozoficzna, w: „Edukacja Filozoficzna” 6 (1988).
Taraszkiewicz M., Trendy - uczenie w XXI wieku, „Internetowy Magazyn CODN” 1 (2005).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Schemat” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.