Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Pijawki – pasożyty zewnętrzne

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wskażesz w budowie pijawek cechy o znaczeniu adaptacyjnym do pasożytniczego trybu życia.

• Wskażesz czynności życiowe pijawek przystosowujące je do pasożytniczego trybu życia.

• Ocenisz wykorzystanie swoistych cech pijawek w medycynie.

• Przedstawisz znaczenie pijawek w środowisku.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza grafiki interaktywnej;

• gra dydaktyczna;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel wyświetla grafikę w sekcji „Przeczytaj” przedstawiającą budowę pijawki i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by wskazali, czym różni się budowa ciała pijawek od budowy ciała pozostałych pierścienic.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy i prosi ich, by w formie plakatu uzupełnili opisy części ciała pijawki, dodając do nich informacje o pełnionych funkcjach.

2. Praca z grafiką interaktywną pt. „Budowa układu pokarmowego pijawki”. Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną wyświetloną przez nauczyciela i porównują z nią swoje plakaty. W razie potrzeby uzupełniają je. Następnie nauczyciel prosi podopiecznych, by pracując w parach, opisali przystosowania pijawek do pasożytniczego trybu życia. Uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.

3. Praca w parach z treścią e‑materiału. Uczniowie na podstawie przeczytanego tekstu oraz informacji zawartych w medium w sekcji „Grafika interaktywna” układają pytania do quizu dla innych par. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel ogłasza zwycięską parę.

4. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 7 (dotyczące hirudyny) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie indywidualnie wykonują mapę myśli przedstawiającą podział pijawek ze względu na budowę gardzieli i sposób odżywiania.

2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i w tym kontekście podsumowuje pracę uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:

• Nauczyciel może wykorzystać grafikę interaktywną na lekcji „Środowisko życia, budowa i czynności życiowe pierścienic”.