Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Amanda Gałkowska, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: O czym nam mówi elektroujemność?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

III. Wiązania chemiczne. Oddziaływania międzycząsteczkowe. Uczeń:

1) określa rodzaj wiązania (jonowe, kowalencyjne (atomowe) niespolaryzowane, kowalencyjne (atomowe) spolaryzowane, donorowo‑akceptorowe (koordynacyjne)) na podstawie elektroujemności oraz liczby elektronów walencyjnych atomów łączących się pierwiastków.

Zakres rozszerzony

III. Wiązania chemiczne. Oddziaływania międzycząsteczkowe. Uczeń:

1) określa rodzaj wiązania (jonowe, kowalencyjne (atomowe) niespolaryzowane, kowalencyjne (atomowe) spolaryzowane, donorowo‑akceptorowe (koordynacyjne)) na podstawie elektroujemności oraz liczby elektronów walencyjnych atomów łączących się pierwiastków.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • definiuje elektroujemność;

  • formułuje wniosek na temat zmian elektroujemności w grupach i okresach układu okresowego;

  • koreluje zmiany promienia atomowego pierwiastków ze zmianą elektroujemności;

  • porównuje elektroujemność metali i niemetali;

  • wykorzystuje wiedzę o elektroujemności do omówienia rodzajów wiązań.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

  • dyskusja dydaktyczna;

  • film samouczek;

  • analiza materiału źródłowego;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • technika bateria.

Formy pracy:

  • praca zbiorowa;

  • praca w parach;

  • praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

  • komputery ze słuchawkami, głośnikami i z dostępem do Internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • rzutnik multimedialny;

  • tablica interaktywna/tablica i kreda/pisak.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje informacje zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału dotyczące reguły helowca.

  2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

  3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Nauczyciel zapisuje na tablicy sformułowanie „elektroujemność” – uczniowie formułują definicję, wybrany uczeń zapisuje treść na tablicy.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel losowo przydziela uczniom liczbę będącą jednocześnie liczbą atomową pierwiastka. Zadaniem uczniów jest wcielić się w dany pierwiastek, a w tym celu przygotować na kartce symbol danego pierwiastka i jego elektroujemność. Następnie uczniowie ustawiają się obok siebie w kształcie układu okresowego, a nauczyciel robi im zdjęcie.

  2. Czynność jest powtarzana z kolejnymi pierwiastkami o większych liczbach atomowych. Nauczyciel ponownie wykonuje zdjęcie.

  3. Nauczyciel wyświetla na rzutniku multimedialnym fotografie układu okresowego stworzonego przez uczniów. Zadaniem uczniów w parach jest zdefiniować elektroujemność i opisać, w jaki sposób elektroujemność zmienia się na tle układu okresowego w grupach i okresach. Uczniowie mogą wspierać się informacjami zawartymi w e‑materiale w sekcji „przeczytaj”. Chętni uczniowie lub wyznaczeni przez nauczyciela, przedstawiają wniosek na forum klasy. Powrót do fazy wstępnej i skorygowanie definicji elektroujemności.

  4. Uczniowie w parach zastanawiają, jak zmienia się charakter metaliczny i charakter niemetaliczny na tle układu okresowego. Uczniowie mogą korzystać z dostępnych źródeł informacji.

  5. Uczniowie oglądają w parach film samouczek zawarty w e‑materiale, po czym wykonują zawarte w medium ćwiczenia.

  6. Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę pracując samodzielnie z częścią „Sprawdź się” w e‑materiale wykonując zawarte tam ćwiczenia.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie na planszy z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania, np. co 5‑10% zaznaczają cenkami w jakim stopniu opanowali zagadnienia wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. W przypadku, gdy bateria nie jest naładowana w 100%, zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy?

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Medium może zostać wykorzystane przez ucznia jako materiał wprowadzający do lekcji lub jako powtórzenie wiadomości przed sprawdzianem. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą film wykorzystać jako źródło informacji do samokształcenia celem uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

  1. Nauczyciel przygotowuje planszę z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania, np. co 5‑10% do oceny stopnia opanowania zagadnień oraz cenki dla uczniów.

  2. Polecenie podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

  • Czym jest elektroujemność?

  • Czy charakter metaliczny to zdolność do przyjmowania elektronów?

  • Jak zmienia się elektroujemność w grupie?

  • Czy elektroujemność maleje w okresie?

  • Czy charakter niemetaliczny do zdolność do przyjmowania elektronów?

  • Jak zmienia się charakter metaliczny w grupie?

Sprawdź się