SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Rodzaje smogu

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II

Podstawa programowa

XIII. Człowiek a środowisko geograficzne – konflikty interesów: wpływ działalności człowieka na atmosferę na przykładzie smogu, inwestycji hydrologicznych na środowisko geograficzne, rolnictwa, górnictwa i turystyki na środowisko geograficzne, transportu na warunki życia i degradację środowiska przyrodniczego, zagospodarowania miast i wsi na krajobraz kulturowy, konflikt interesów człowiek – środowisko, procesy rewitalizacji i działania proekologiczne.

Uczeń:

1) wykazuje na przykładzie wybranych miejscowości wpływ działalności człowieka na powstawanie smogu typu londyńskiego i fotochemicznego oraz na podstawie dostępnych źródeł podaje przyczyny i proponuje sposoby zapobiegania powstawaniu tego zjawiska.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • wyjaśnia, czym jest smog i w jaki sposób wpływa na zdrowie,

  • wymienia rodzaje smogu i omawia czynniki decydujące o ich występowaniu,

  • ocenia zagrożenia związane ze smogiem.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE, concept mapping

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska – Monitoring jakości powietrza: gios.gov.pl (dostęp 2.08.2021).

Materiały dotyczące jakości powietrza na stronie Inspektoratu Ochrony Środowiska województwa właściwego dla miejsca lokalizacji szkoły.

Materiały Polskiego Alarmu Smogowego: polskialarmsmogowy.pl (dostęp 2.08.2021).

Portal jakości powietrza online: powietrze.gios.gov.pl (dostęp 2.08.2021).

Program ochrony środowiska dla gminy właściwej dla lokalizacji szkoły lub miejsca zamieszkania ucznia.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

  • Przedstawienie celów lekcji.

  • Wprowadzenie do tematu lekcji poprzez przypomnienie informacji dotyczących form działalności antropogenicznej powodujących zanieczyszczenie powietrza – pytania nauczyciela do uczniów.

Faza realizacyjna

  • Zadaniem uczniów jest wysłuchanie pogadanki nauczyciela i określenie związków między strukturą zanieczyszczeń powietrza, warunkami przyrodniczymi a występowaniem określonego typu smogu.

  • Pogadanka nauczyciela ilustrowana fragmentami e‑materiału (filmem edukacyjnym i grafikami) ilustrującymi omawiane treści. Nauczyciel wymienia zanieczyszczenia powietrza emitowane przez różne antropogeniczne i naturalne źródła, ich transformacje w powietrzu atmosferycznym i czynniki środowiskowe powodujące występowanie różnych typów smogu (dobór podanych informacji powinien pozwolić uczniowi na ich późniejsze przetwarzanie i syntetyzowanie). Nauczyciel omawia także wpływ smogu na zdrowie ludzi i kondycję roślin oraz zwierząt. Podczas pogadanki uczniowie sporządzają notatki w zeszycie przedmiotowym dotyczące genezy, uwarunkowań i przebiegu omawianych procesów (alternatywnie wpisują dane do tabeli/karty pracy dostarczonej przez nauczyciela).

  • Pytania kontrolne nauczyciela po zakończeniu pogadanki sprawdzające poprawność przyswojonych przez uczniów informacji.

  • Wyświetlenie na ekranie przez nauczyciela grafiki interaktywnej z e‑materiału celem zilustrowania wpływu czynników atmosferycznych na możliwość występowania sytuacji smogowych. Uczniowie, wykorzystując informacje z pogadanki i grafiki, określają warunki, w których istnieje ryzyko zanieczyszczenia powietrza w warstwie przyziemnej i występowania smogu. Nauczyciel weryfikuje poprawność odpowiedzi, wyświetlając odpowiednie opisy do grafiki i uzupełnia informacje.

  • Kilkuminutowa praca w parach lub grupach – sporządzenie przez uczniów gałęzi logicznego myślenia przedstawiających zależności przyczynowo‑skutkowe między rodzajami zanieczyszczeń, ich transformacjami w powietrzu i czynnikami środowiskowymi a występowaniem różnych typów smogu.

  • Przedstawienie kilku wybranych gałęzi logicznego myślenia na forum klasy, weryfikacja ich poprawności przez nauczyciela i pozostałych uczniów.

  • Dyskusja (burza mózgów) z udziałem wszystkich uczniów, której celem jest twórcze wykorzystanie informacji zdobytych w czasie pogadanki i podczas prezentacji. Przykładowe zagadnienia do dyskusji:

    • różnice między smogiem kwaśnym i fotochemicznym,

    • ocena potencjalnych zagrożeń związanych z różnymi typami smogu (m.in. dla zdrowia ludzi, dla zwierząt i roślin)

    • możliwe gospodarcze skutki smogu kwaśnego i fotochemicznego,

    • smog naturalny – czy jest zagrożeniem?

    • ewentualnie inne zagadnienia, zaproponowane przez nauczyciela,

  • Syntetyczne podsumowanie treści prezentowanych w dyskusji i w grafice mające na celu wykazanie związków przyczynowo‑skutkowych między czynnikami powodującymi występowanie różnych typów smogu i związanych z tym zagrożeń.

  • Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału i przedstawienie rezultatów.

Faza podsumowująca

  • Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań.

  • Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

  • Praca pisemna: W jaki sposób można przeciwdziałać występowaniu smogu kwaśnego i fotochemicznego?

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Film oraz grafiki z e‑materiału mogą być wykorzystane do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy przez ucznia w domu i w czasie lekcji mającej na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego zagrożeń i ochrony środowiska. Mogą być także przedstawiane podczas innych lekcji dotyczących problemów środowiskowych Polski i świata (zakres podstawowy: XIII. 1, XIII. 6, XIII. 8, XIII. 10; zakres rozszerzony: XVIII. 1, XVIII. 4, XXII. 4). Treści przedstawione w czasie lekcji mogą zainspirować ucznia do własnych przemyśleń na temat zagrożeń środowiska i potrzeby jego ochrony.