Autor: Zuzanna Szewczyk

Przedmiot: biologia

Temat: Ciąża u człowieka – przebieg i higiena

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Opiszesz kolejne etapy ciąży.

• Omówisz zmiany zachodzące w zarodku i płodzie w trakcie rozwoju.

• Wykażesz związek między czynnikami zewnętrznymi a zdrowiem płodu.

• Uzasadnisz związek między higieną ciąży a dobrostanem kobiety w ciąży i po jej zakończeniu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• ćwiczenia interaktywne;

• metoda stolików eksperckich;

• praca z filmem;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w tekście otwierającym e‑materiał. Uczniowie intuicyjnie tworzą mapę skojarzeń dotyczącą tematu zajęć.

2. Uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają „Twoje cele” i określają kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy. Każda z grup otrzymuje arkusz papieru z narysowaną osią czasu z podziałem na trzy trymestry. Nauczyciel prosi uczniów, aby na podstawie e‑materiału – stosując rysunki, krótkie opisy i symbole na osi czasu – opisali etapy rozwoju zarodka i płodu.

2. Grupy prezentują i omawiają swoje osie czasu.

3. Nauczyciel dzieli klasę na cztery równoliczne grupy. Zadaniem każdego zespołu jest opracowanie na podstawie informacji zamieszczonych w sekcji „Przeczytaj” oraz przedstawionych na filmie wskazanego zagadnienia:

   • grupa I – błony płodowe;

   • grupa II – pępowina i łożysko;

   • grupa III – higiena ciąży;

   • grupa IV – uszkodzenia płodu i wady wrodzone.

4. Uczniowie pracują w grupach „eksperckich”: czytają informacje na zadany temat, zapisują najważniejsze informacje w dowolnej formie i omawiają je. Nauczyciel monitoruje działania uczniów, w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości.

5. Po upływie wyznaczonego czasu uczniowie odliczają i zapamiętają swój numer. Następnie tworzą nowe grupy, w taki sposób, żeby w każdym zespole znalazł się jeden uczeń o danym numerze. Teraz uczniowie przekazują sobie kolejno wiedzę zdobytą podczas pracy w grupach „eksperckich”.

6. Uczniowie wracają do swoich pierwotnych grup i prezentują informacje zdobyte od „ekspertów” z innych zespołów.

7. Uczniowie, pozostając w grupach, wykonują ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, dlaczego nie da się wykryć ciąży za pomocą testu ciążowego wcześniej niż siódmego dnia po zapłodnieniu) i ćwiczenie nr 8 (dotyczące mechanizmu konfliktu serologicznego), a po upływie wyznaczonego czasu dyskutują nad poprawnymi rozwiązaniami.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 5 (polegające na przyporządkowaniu zmian zachodzących w organizmie ciężarnej do odpowiedniego trymestru ciąży).

2. Nauczyciel prosi wybranych uczniów o uzupełnienie mapy skojarzeń zapisanej na początku lekcji na tablicy.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia od 1 do 4 oraz ćwiczenie 6.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., Biologia Campbella, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• Encyklopedia szkolna. Biologia, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

Film można wykorzystać na innych lekcjach dotyczących rozwoju płodu, a także na lekcji powtórkowej.