SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Rozmieszczenie i liczebność Polonii na świecie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa III

Podstawa programowa

XV. Społeczeństwo i gospodarka Polski: rozmieszczenie ludności i struktura demograficzna, saldo migracji, struktura zatrudnienia i bezrobocie, urbanizacja i sieć osadnicza, warunki rozwoju rolnictwa, restrukturyzacja przemysłu, sieć transportowa, atrakcyjność turystyczna.

Uczeń:

4) analizuje przestrzenne zróżnicowanie salda migracji w Polsce, podaje przyczyny migracji wewnętrznych i zewnętrznych, główne kierunki emigracji Polaków oraz przedstawia sytuację migracyjną w swoim regionie.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia i charakteryzuje największe skupiska Polonii na świecie,

• wyjaśnia przyczyny występowania dużych skupisk Polonii w różnych krajach świata,

• rozróżnia pojęcia: Polonia i polska diaspora,

• ocenia osiągnięcia znanych Polaków działających za granicą.

Strategie nauczania: odwrócona klasa

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, praca z e‑materiałem

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach (lub grupach), praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), mapa świata, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Bibliografia:

Encyklopedia geograficzna świata, t. 10: Polska, Opres, Kraków 1997.

Kaczmarek T., Koralewski T., Matykowski R., Wielka encyklopedia geografii świata, t. 12: Ludność świata, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1998.

Wrona J., Geografia ludności świata i Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2009.

Netografia (dostęp 11.03.2021):

• Strona internetowa Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, [online], dostępny w internecie: http://www.wspolnota-polska.org.pl

• Polonia, emigracja i Polacy na świecie, [online], dostępny w internecie: http://www.encyklopedia.pwn.pl/haslo/Polonia-emigracja-i-Polacy-w-swiecie;3959692.html (Encyklopedia PWN)

• Portal poświęcony Polonii na świecie, [online], dostępny w internecie: http://www.poloniawswiecie.pl

• Baza organizacji i instytucji polskich i polonijnych za granicą na stronie internetowej Głównego Urzędu Statystycznego, [online], dostępny w internecie: http://www.stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/polonia-i-polacy-w-swiecie

• Serwis poświęcony Polonii, [online], dostępny w internecie: http://www.polonia.org)

PRZEBIEG LEKCJI

Kilka lekcji wcześniej nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie informacji na temat Polaków na świecie. W tym celu poleca zapoznać się z tym e‑materiałem oraz wskazanymi w scenariuszu materiałami źródłowymi (bibliografią, netografią). Ponadto zachęca uczniów do skorzystania z innych źródeł informacji geograficznej. Dodatkowo dzieli klasę na 10 grup. Każda z nich ma za zadanie zwrócić jeszcze szczególną uwagę na:

• grupa 1 – Polonię w USA,

• grupa 2 – Polonię w Niemczech,

• grupa 3 – Polonię w Brazylii,

• grupa 4 – Polonię we Francji,

• grupa 5 – Polonię w Kanadzie,

• grupa 6 – Polonię w Wielkiej Brytanii,

• grupa 7 – Polonię na Ukrainie,

• grupa 8 – Polonię na Białorusi,

• grupa 9 – Polonię na Litwie,

• grupa 10 – Polonię w Australii.

Faza wprowadzająca

• Dialog z uczniami mający na celu ustalenie, kto z nich posiada rodzinę za granicą, w jakich krajach mieszkają ich krewni, a także kiedy wyemigrowali oni z Polski.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel inicjuje dyskusję na temat różnic między pojęciami: Polonia i polska diaspora. Uczniowie porównują te dwa pojęcia.

• Następnie prosi uczniów o podanie głównych przyczyn masowych ruchów migracyjnych Polaków w historii, ocenę ich podłoża i wyjaśnienie ich związku z obecnym rozmieszczeniem Polonii na świecie.

• W kolejnej części lekcji nauczyciel prosi uczniów o omówienie kwestii największych skupisk Polonii na świecie według krajów. W tym celu wskazani uczniowie, którzy mieli zwrócić szczególną uwagę na określone kraje, omawiają swoje zagadnienia. W dyskusję włączają się pozostali uczniowie, odpowiedzialni za informacje dotyczące innych państw. Ponadto nauczyciel prosi uczniów o ocenę osiągnięć znanych Polaków działających za granicą. Nad poprawnym merytorycznie przebiegiem dyskusji czuwa nauczyciel.

• W następnym etapie lekcji nauczyciel wyświetla na tablicy zadania z bloku ćwiczeń interaktywnych. Wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i rozwiązują kilka wybranych z nich.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez wyświetlenie na tablicy interaktywnej treści e‑materiału.

• Nauczyciel ocenia pracę uczniów, biorąc pod uwagę ich możliwości i zaangażowanie, zwraca uwagę na mocne i słabsze strony pracy uczniów, przypomina cele zajęć.

Praca domowa

• Wykonanie wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń zawartych w e‑materiale.

• Sporządzenie syntetycznej notatki dotyczącej treści omawianych podczas lekcji.

• Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana w ramach lekcji poświęconej zmianom w strukturze zatrudnienia i przyczynom bezrobocia w Polsce (zakres podstawowy: XV. 5). Może zostać wykorzystana także podczas lekcji poświęconej klasyfikacji migracji (zakres rozszerzony: XXI. 4).