SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Rozmieszczenie wód powierzchniowych na Ziemi

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wiedza geograficzna.

1) Poznawanie terminologii geograficznej.

3) Poznanie zróżnicowania środowiska geograficznego, głównych zjawisk i procesów geograficznych oraz ich uwarunkowań i konsekwencji.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

3) Identyfikowanie relacji między poszczególnymi elementami środowiska geograficznego (przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego).

4) Formułowanie twierdzeń o podstawowych prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska geograficznego.

III. Kształtowanie postaw.

1) Rozwijanie zainteresowań geograficznych, budzenie ciekawości świata.

4) Podejmowanie refleksji nad pięknem i harmonią świata przyrody, krajobrazów przyrodniczych i kulturowych oraz osiągnięciami cywilizacyjnymi ludzkości.

Treści nauczania

IV. Hydrosfera: zasoby wód na Ziemi, morza, prądy morskie, sieć rzeczna, lodowce.

Uczeń:

4) wyjaśnia zróżnicowanie sieci rzecznej na Ziemi.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia rodzaje wód powierzchniowych występujących na Ziemi,

• określa prawidłowości występowania rzek, jezior i mokradeł na świecie,

• wskazuje rejony o zróżnicowanej gęstości wód powierzchniowych i określa przyczyny tego zróżnicowania.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE, pogadanka

Formy zajęć: praca w parach, praca w grupach

Środki dydaktyczne: e‑materiał, atlasy geograficzne, mapa ścienna świata, komputer, projektor multimedialny, tablety, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Bajkiewicz‑Grabowska E., Mikulski Z., Hydrologia ogólna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.

Kac N.J., Bagna kuli ziemskiej, tłum. J. Krystek, PWN, Warszawa 1975.

Materiały pomocnicze (mapy) do wykorzystania podczas lekcji:

• Występowanie jezior na Ziemi: Global HydroLab, HydroLAKES: Global Database of All Lakes With a Size of at Least 10 ha, McGill.ca (dostęp 27.05.2021).

• Występowanie mokradeł na Ziemi: Global Wetland Suitability Model, EurekAlert.org (dostęp 27.05.2021).

• Występowanie rzek na Ziemi: World of Rivers, NationalGeographic.com (dostęp 27.05.2021).

• Zbiorcza mapa obiektów hydrograficznych: Lehner B., Döll P., Global Lakes and Wetlands Database GLWD, Pangaea.de (dostęp 27.05.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Wprowadzenie do tematu zajęć. Pogadanka w interakcji z uczniami dotycząca zróżnicowania występowania wód powierzchniowych na Ziemi.

• Nauczyciel przedstawia cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Prośba nauczyciela o zapoznanie się z częścią „Przeczytaj” e‑materiału. Uczniowie wymieniają rodzaje wód powierzchniowych występujących na Ziemi, charakteryzują najczęściej spotykane układy sieci rzecznej. Nauczyciel prezentuje uczniom mapy występowania jezior, mokradeł i rzek na Ziemi (źródła wskazane w materiałach pomocniczych powyżej), uczniowie interpretują mapy i określają prawidłowości występowania rzek, jezior i mokradeł na świecie.

• Uczniowie, korzystając z atlasów geograficznych, wskazują rejony o zróżnicowanej gęstości wód powierzchniowych i określają przyczyny tego zróżnicowania.

• Podział uczniów na grupy (liczebność grup określa nauczyciel), omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest zapoznanie się z grafiką interaktywną i wykonanie poleceń zawartych w tej części e‑materiału. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wykonania zadania.

• Podsumowanie mające na celu wskazanie związków przyczynowo‑skutkowych między zróżnicowaniem wód powierzchniowych na Ziemi a czynnikami środowiskowymi w poszczególnych rejonach świata.

• Sporządzenie w zeszycie notatki zawierającej syntetyczne podsumowanie omawianych treści.

• Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i odpowiedzi uczniów,

• Ocena pracy uczniów podczas lekcji i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

• Praca pisemna (alternatywnie prezentacja multimedialna) dotycząca charakterystyki rozmieszczenia wód powierzchniowych (rzek, jezior, zbiorników, mokradeł) w dowolnie wybranym regionie wraz z próbą określenia przyrodniczych i antropogenicznych uwarunkowań tego rozmieszczenia.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy przez ucznia, a także w celu powtórzenia materiału z bloku tematycznego dotyczącego hydrosfery (zakres podstawowy: IV). Znajdzie zastosowanie także podczas lekcji dotyczących charakterystyki środowiska kuli ziemskiej (zakres rozszerzony: XVII. 1) i globalnych zagrożeń środowiska (zakres rozszerzony: XVIII. 9).