Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Bóg jako rozwiązanie sceptycyzmu metodycznego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Zapoznasz się z fragmentami Medytacji o pierwszej filozofii.

• Przeanalizujesz dowód na istnienie Boga przeprowadzony przez Kartezjusza.

• Zinterpretujesz właściwości doskonałej istoty, Boga, przedstawionego – przez Kartezjusza.

• Wyjaśnisz, czym jest „rzecz myśląca” (res cogitans) i „rzecz rozciągła” (res extensa) w kontekście dualizmu psychofizycznego.

Cele operacyjne. Uczeń:

• dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;

• rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• metoda dociekań filozoficznych;

• ćwiczenia przedmiotowe;

• praca z tekstem;

• praca z multimedium.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia e‑materiał: „Bóg jako rozwiązanie sceptycyzmu metodycznego” uczestnikom zajęć. Prosi uczniów o przypomnienie sobie, jak filozofowie‑poprzednicy Kartezjusza dowodzili istnienia Boga. Uczestnicy zajęć mają również przeczytać informacje zawarte w sekcji „Przeczytaj” w e‑materiale oraz rozwiązać ćwiczenia 1 i 2 w sekcji „Sprawdź się”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel, za pomocą funkcji platformy, sprawdza, czy wszyscy uczniowie zapoznali się z informacjami zawartymi w materiale oraz weryfikuje poprawność wykonanych ćwiczeń.

3. Rozmowa wprowadzająca. Uczniowie relacjonują na forum klasy, co udało się im ustalić przed lekcją (filozoficzne dowody na istnienie Boga). Zapisanie notatki podsumowującej zebrane informacje w formie mapy myśli.

Faza realizacyjna:

1. Metoda dociekań. Uczniowie pracują w zespołach 4‑osobowych metodą dociekań filozoficznych Lipmana. Przebieg pracy:
   – zapoznanie się z multimedium w sekcji „Animacja”;
   – wykonanie polecenia nr 1 do multimedium w e‑materiale;
   – sformułowanie pytań do treści multimedium przez uczniów;
   – wybór jednego z pytań, które mogłoby posłużyć wspólnej dyskusji.
   Przygotowanie uczniów do dyskusji.
   Nauczyciel wybiera moderatora, który poprowadzi dyskusję, oraz obserwatora, który na końcu podsumuje jej przebieg.
   Dyskusja nad wybranym tematem z uwzględnieniem odmiennych stanowisk. Moderator zachęca uczniów do precyzyjnego formułowania argumentów za i przeciw, szukania powiązań między omawianymi stanowiskami oraz odpowiedzi na pojawiające się w trakcie dyskusji pytania.
   Wybrany uczeń podsumowuje dyskusję.

2. Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel wyświetla na tablicy treść ćwiczenia nr 3 z sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują je w parach, a następnie porównują swoje rozwiązanie z innym zespołem, omawiając możliwe rozwiązania.

3. Uczniowie rozwiązują indywidualnie ćwiczenie otwarte nr 6, w którym mają odpowiedzieć na pytania: jaki cel stawiał sobie francuski filozof i jaką rolę miała w nim odegrać jego metoda? Czy sceptycyzm metodyczny Kartezjusza współcześnie stanowi dla nas wartościowe narzędzie myślowe? Po wyznaczonym czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje, które następnie omawiane są wspólnie na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania:
   – W jaki sposób Kartezjusz dowodzi istnienia Boga? Z jakich przesłanek wyprowadza argumenty na jego istnienie?
   – Dlaczego Kartezjusz chciał wyznaczyć granice ludzkiego poznania?

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie w domu opracowują odpowiedzi na pytania otwarte w e‑materiale: nr 7 i 8.

Materiały pomocnicze:

• Ferdinand Alquié, Kartezjusz, tłum. S. Cichowicz, Warszawa 1989.

• Kartezjusz, Medytacje o pierwszej filozofii, tom1, tłum. M. i K. Ajdukiewiczowie, Warszawa 1958.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Animacja” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.