Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Anaksymander z Miletu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• Poznasz pojęcie arché.

• Zrozumiesz koncepcję apeironu Anaksymandra.

• Przeanalizujesz różne znaczenia pojęcia nieskończoności.

Cele operacyjne. Uczeń:

• rozpoznaje wpływ starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię;

• dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• analiza i interpretacja tekstów;

• dyskusja;

• lego logos.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne (galeria interaktywna)

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• klocki lego różnych kształtów.

Przebieg zajęć:

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat i cel lekcji. Wspólnie ustalają kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel proponuje uczniom ćwiczenie. Prosi ich o zamknięcie oczu i wyobrażenie sobie nieskończoności i niezniszczalności. Uczniowie myślą w ciszy, skupiając się na swoich wyobrażeniach. Po minucie lub dwóch otwierają oczy, a nauczyciel pyta: czy jesteśmy w stanie pomyśleć o czymś, co jest pozbawione granic oraz nie podlega zniszczeniu? O czym pomyśleliście? A może wyobrażenie sobie rzeczy nieskończonej i niezniszczalnej nie jest możliwe? Dlaczego?

Faza realizacyjna

1. Praca z treścią sekcji „Przeczytaj” w e‑materiale metodą lego logos. Uczniowie zapoznają się z treścią tekstu bazowego. Następnie, w zależności od liczebności klasy, w parach układają konstrukcje z klocków lego, odzwierciedlające budowę i znaczenie przeczytanego tekstu. Następnie każda grupa prezentuje swoją konstrukcję, przedstawiając jednocześnie sposób odczytania tekstu. Uwaga: być może uczniowie nie będą w stanie zbudować kontrukcji. Ważne, żeby tę część lekcji podsumować, formułując wniosek. Może być on np. odpowiedzią na pytanie: czy możliwe jest zbudowanie z klocków lego zasady, prasubstancji, która jest bezkresna?

2. Praca z multimedium w sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych”. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią grafiki i odpowiadają na pytanie: Czy koncepcje zaproponowane przez Anaksymandra mogą nas inspirować współcześnie?

3. Wspólna dyskusja na temat: czym jest apeiron według Anaksymandra? Zapisanie notatki w zeszytach.

4. Realizacja zadań interaktywnych nr 4‑7.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, np.:

• czyim uczniem był Anaksymander?

• jak wyglądała pierwsza mapa świata stworzona przez Anaksymandra?

• jakie właściwości powinny charakteryzować pierwszą zasadę wg Anaksymandra?

2. Wybrany lub chętny uczeń podumowuje lekcję, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa

1. Anaksymander uważa, że „Na początku wszystko powstało z bezkresu”. Uzasadnij stanowisko prezentowane przez autora.

2. Zastanów się, czy można graficznie (zmysłowo) przedstawić nieskończoność, bezkres? Spróbuj dokonać takiej interpretacji koncepcji Anaksymandra.

Materiały pomocnicze:

• Dariusz Kubok, „Apeiron” Anaksymandra , czyli o tym, co pierwsze w filozofii, „Folia Philosophica” 1999, nr 17, s. 15‑28.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Galeria zdjęć może zostać wykorzystana przez uczniów podczas przygotowywania się do zajęć lub do sprawdzianu wiedzy.