Dla nauczyciela
Autor: Paweł Kaniowski
Przedmiot: Filozofia
Temat: Słownik filozoficzny: sofistyka
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele lekcji. Uczeń:
pozna historyczne tło i przyczyny powstania sofistyki;
wyjaśni główne założenia sofistyki;
przeanalizuje związek sofistyki z doktryną liberalizmu.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
rozmowa kierowana;
audiobook;
praca z multimedium;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Przed lekcją nauczyciel udostępnia uczniom na platformie materiał „Słownik filozoficzny: sofistyka”. Uczniowie mają za zadanie przygotować wykonać ćwiczenie nr 1 zawarte w sekcji „Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.
Raport z przygotowań. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza ich odpowiedzi na pytania w sekcji „Przeczytaj”. Czyta na głos wybrane z nich. Następnie na podstawie odpowiedzi uczniów inicjuje dyskusję, zadając pytanie: Dlaczego w starożytnej Grecji pojawili się sofiści?
Faza realizacyjna:
Mapa myśli. Nauczyciel prosi uczniów o połączenie się w pary, a następnie na tablicy zapisuje hasło: SOFIŚCI. Uczniowie wykonują mapę myśli, zapisując na kartkach swoje pomysły w wyznaczonym czasie. Wybrana para zapisuje na tablicy swoje propozycje wokół postawionego problemu, po czym są one uzupełniane przez pozostałe pary, których pomysły nie zostały jeszcze zapisane.
Praca z multimedium nr 2. Nauczyciel prezentuje multimedia z sekcji „Audiobook”. Tym razem uczniowie pracują w parach, przygotowując odpowiedzi na pytania:
- Jaka teza Gorgiasza, przedstawiona w traktacie „O niebycie albo o naturze”, stanowi podstawę ontologii sofistycznej?
- Czym, według Protagorasa, właściwie jest wiedza?
- Czym, w ujęciu Gorgiasza, jest retoryka i jak powinno się ją stosować?
Po wyznaczonym czasie wybrane pary odczytują swoje odpowiedzi na forum. Inni uczniowie uzupełniają ich wypowiedzi. Nauczyciel pilnuje porządku pracy, pełni rolę doradcy i udziela uczniom informacji zwrotnej.Nauczyciel pyta uczniów, w jaki sposób Protagoras uzasadniał równość obywatelską. Następnie prosi uczniów, aby wskazali, jak sofistyka łączy się z doktryną liberalizmu.
Nauczyciel wyświetla uczniom ćwiczenie nr 3 z sekcji „Ilustracja interaktywna”: Wymień przedstawicieli sofistyki oraz podaj jej główne tezy. Uczniowie w parach wykonują zadanie. Następnie ochotnicy odczytują rozwiązania na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel wspólnie z uczniami wykonuje ćwiczenie z sekcji „Ilustracja interaktywna” Ustosunkujcie się do zdania: „Człowiek jest miarą wszechrzeczy”. Czy uważacie, że nie ma żadnej rzeczywistości samej w sobie, a wszystko co istnieje, jest zawsze rzeczywistością ze względu na jakąś istotę i dla niej? Uzasadnijcie swoją odpowiedź.
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Stwórz krzyżówkę podsumowującą zajęcia i zawierającą minimum dziesięć haseł.
Materiały pomocnicze:
Słownik‑przewodnik filozoficzny. Osoby, problemy, terminy, oprac. zbiorowe, Lublin 2012.
Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. 1‑5, tłum. Edward Iwo Zieliński, Lublin 1999.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Ilustracja interaktywna” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.