Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Poglądy Anaksagorasa i Empedoklesa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji. Uczeń:

• pozna stworzoną przez Empedoklesa teorię czterech żywiołów;

• przedstawi koncepcję powstania świata według Anaksagorasa;

• przeanalizuje stanowiska Empedoklesa i Anaksagorasa w kwestii poznania.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• film;

• esej filozoficzny;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Jeśli z wody, powietrza, ziemi, wody i ognia wywodzą się wszelkie inne materie, co jest siłą, która je uruchamia? Co wprawia żywioły w ruch, co je ze sobą zderza?

Faza realizacyjna:

1. Mapa myśli. Nauczyciel prosi uczniów o połączenie się w pary, a następnie na tablicy zapisuje hasło: POGLĄDY ANAKSAGORASA I EMPEDOKLESA. Uczniowie wykonują mapę myśli, zapisując na kartkach swoje pomysły w wyznaczonym czasie. Wybrana para zapisuje na tablicy swoje propozycje wokół postawionego problemu, po czym są one uzupełniane przez pozostałe pary, których pomysły nie zostały jeszcze zapisane.

2. Praca z multimedium nr 2. Nauczyciel prezentuje multimedia z sekcji „Film edukacyjny”. Tym razem uczniowie pracują w parach, przygotowując odpowiedzi na pytania:
   - Jak, zdaniem Empedoklesa, jest skonstruowana rzeczywistość?
   - Co oznacza twierdzenie Anaksagorasa, że „we wszystkim jest część wszystkiego?”
   Po wyznaczonym czasie wybrane pary odczytują swoje odpowiedzi na forum. Inni uczniowie uzupełniają ich wypowiedzi. Nauczyciel pilnuje porządku pracy, pełni rolę doradcy i udziela uczniom informacji zwrotnej.

3. Następnie uczniowie wykonują ćwiczenia nr 1 i 2 z sekcji „Film edukacyjny”.

4. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Grafika interaktywna”. Odczytanie polecenia do multimedium: Dlaczego zdaniem Empedoklesa terminy „narodziny” i „śmierć” nie opisują precyzyjnie zjawisk zachodzących w świecie przyrody? Poszukaj odpowiedzi, odwołując się do poniższego cytatu, ilustracji oraz znanych ci poglądów filozofa. Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują polecenie: Ułóż rozmowę, w której rozmówcy ocenią cykliczną koncepcję dziejów świata według Empledoklesa, przedstawiając argumenty za i przeciw. Pamiętaj o tym, żeby w dialogu znalazły się uzasadnienia poglądów obu stron.

2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

3. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Napisz esej, w którym zastanowisz się, czy Empedokles i  Anaksymander byli naukowcami.

Materiały pomocnicze:

• Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej, Warszawa 2000.

• Słownik‑przewodnik filozoficzny. Osoby, problemy, terminy, oprac. zbiorowe, Lublin 2012.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Ilustracja interaktywna” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.