Scenariusz zajęć

Autor: Wioleta Kopek‑Putała

Przedmiot: chemia

Temat: Jak rozdzielić ropę naftową na składniki?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego - kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym (podstawowym/rozszerzonym)

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XIII. Węglowodory. Uczeń:

8) opisuje przebieg destylacji ropy naftowej; wymienia nazwy produktów procesu.

Zakres rozszerzony

XIII. Węglowodory. Uczeń:

13) opisuje przebieg destylacji ropy naftowej; wymienia nazwy produktów procesu.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• definiuje pojęcie ropa naftowa;

• omawia etapy rozdzielenia ropy naftowej na poszczególne frakcje w zależności od zakresu temperaturowego;

• wymienia poszczególne grupy produktów destylacji ropy naftowej

• wymienia i wskazuje na mapie miejsca występowania złóż ropy naftowej w Polsce i na świecie;

• graficznie przedstawia proces destylacji ropy naftowej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• burza mózgów;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza tekstu źródłowego;

• metoda lekcji odwróconej;

• technika gadająca ściana;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica;

• pisak/kreda.

Przebieg zajęć

Przed lekcją

Przed lekcją nauczyciel zleca uczniom zadanie, by zapoznali się z sylwetką Ignacego Łukasiewicza oraz znaleźli odpowiedzieć na pytanie: Jaki jest jego wkład w rozwój nauki i przemysłu? Uczniowie przygotują się do metody lekcji odwróconej.

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytanie, np.: Jak wyglądałoby życie ludzi, gdyby nagle zabrakło ropy naftowej na Ziemi?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia destylacji ropy naftowej.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel stawia na biurku lampę naftową, która ma być inspiracją do dyskusji na temat sylwetki Ignacego Łukasiewicza oraz w kontekście pytania: Jaki jest jego wkład w rozwój nauki i przemysłu? Nauczyciel moderuje dyskusję.

2. Podział uczniów na 3 grupy zadaniowe: I grupa - pochodzenie ropy naftowej oraz rejony występowania złóż w Polsce i na świecie (praca z mapami); II grupa - proces przeróbki ropy naftowej i produkty destylacji ropy (graficzny przekaz informacji); III grupa - właściwości ropy naftowej oraz właściwości wybranych produktów destylacji: benzyny, nafty, oleju napędowego i mazutu). Nauczyciel rozdaje arkusze papieru i mazaki. Uczniowie pracują w oparciu o dostępne źródła informacji, w tym e‑materiał.

3. Po zakończonej pracy liderzy omawiają efekty pracy grup z wykorzystaniem techniki gadająca ściana. Nauczyciel podsumowuje pracę uczniów i wyjaśnia ewentualnie niezrozumiałe kwestie.

4. Uczniowie poszerzają swoją wiedzę w oparciu o e‑materiał pracując z symulacją interaktywną w parach.

5. Podopieczni samodzielnie sprawdzają zdobytą wiedzę, wykonując ćwiczenia w e‑materiale - sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium. Pyta:

• Na czym polega destylacja frakcyjna ropy naftowej?

• Na jakie frakcje następuje podział ropy naftowej w zależności od zakresu temperaturowego?

• Co to jest destylat?

3. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie mogą zgromadzić w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że ...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/nauczyłem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa: Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale - sprawdź się.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja może być wykorzystana przez uczniów podczas przygotowywania się do zajęć, na lekcji powtórzeniowej lub podczas realizacji zagadnienia zastosowanie produktów destylacji ropy naftowej.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Na czym polega destylacja frakcyjna ropy naftowej?

• Na jakie frakcje następuje podział ropy naftowej w zależności od zakresu temperaturowego?

• Co to jest destylat?

2. Nauczyciel przygotowuje:

• arkusze papieru i pisaki;

• lampę naftową;

• mapę Polski i świata przedstawiającą zasoby ropy naftowej.