SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Masy powietrza wpływające na pogodę w Polsce

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres podstawowy, klasa III

PODSTAWA PROGRAMOWA

XIV. Regionalne zróżnicowanie środowiska przyrodniczego Polski: podział na regiony fizycznogeograficzne, budowa geologiczna i zasoby surowcowe, ukształtowanie powierzchni, sieć wodna, warunki klimatyczne, formy ochrony przyrody, stan środowiska przyrodniczego.

Uczeń:

5) charakteryzuje klimat Polski oraz wybranego regionu kraju, posługując się mapami elementów klimatu i danymi klimatycznymi.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• poznaje cechy charakterystyczne cyrkulacji powietrza na obszarze Europy, mającej wpływ na kształtowanie pogody w Polsce,

• dowiaduje się, jakie cechy mają różne rodzaje mas powietrza napływające nad teren Polski,

• określa sezonowe zróżnicowanie napływu poszczególnych mas powietrza nad teren Polski,

• identyfikuje związki między napływem poszczególnych mas powietrza a stanem pogody w Polsce.

Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)

Metody nauczania: blended learning, IBSE

Formy zajęć: praca indywidualna/praca w grupach

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze:

• Meteorologia i klimatologia, red. Krzysztof Kożuchowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.

• Michael Allaby, Pogoda. Zjawiska atmosferyczne na Ziemi, Wydawnictwo: G+J RBA, Warszawa 2002.

• B. Buckley, E.J. Hopkins, R. Whitaker, Pogoda, Wyd. CARTA BLANCA, Warszawa 2007.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

• Wprowadzenie w temat lekcji poprzez omówienie i przypomnienie podstawowych informacji na temat cyrkulacji powietrza na obszarze Europy. Nauczyciel stawia pytania sprawdzające poziom przygotowania uczniów.

Faza realizacyjna

• Prośba do uczniów o przeczytanie tekstu e‑materiału.

• Omówienie zasad wykonania zadania. Zadaniem uczniów jest wysłuchanie audiobooka i przeanalizowanie grafiki interaktywnej z e‑materiału, wykonanie wskazanych przez nauczyciela poleceń, a następnie przedstawienie rezultatów na forum klasy.

• Prezentacja audiobooka zawierającego informacje o masach powietrza kształtujących pogodę w Polsce, ich cechach i częstotliwości napływu; w trakcie odsłuchiwania nagrania uczniowie prowadzą notatki (alternatywnie wypełniają kartę pracy przygotowaną przez nauczyciela).

• Zgłaszanie przez uczniów pytań i wątpliwości po wysłuchaniu audiobooka, wyjaśnienia nauczyciela.

• Praca indywidualna uczniów polegająca na zaznaczeniu na mapie konturowej za pomocą strzałek kierunków napływu poszczególnych mas powietrza i określeniu ich głównych cech (przede wszystkim temperatury i wilgotności).

• Prezentacja przez uczniów wskazanych przez nauczyciela wyników pracy, a następnie krótka dyskusja z udziałem nauczyciela i uczniów, podsumowująca ten etap prac – uczeń powinien znać rodzaje mas powietrza, ich cechy, kierunki i częstotliwość napływu.

• Wyświetlenie na ekranie grafiki interaktywnej przedstawiającej różne stany pogody w Polsce związane z napływem poszczególnych mas powietrza; grafika wyświetla nazwę masy powietrza oraz stany pogody, jakie wywołuje.

• Pytanie zadane przez nauczyciela o cechy danej masy powietrza oraz stan pogody, jaki może wywołać. Po udzieleniu odpowiedzi przez uczniów wyświetlenie zawartej na grafikach informacji, co pozwala zweryfikować poprawność wnioskowania i wypowiedzi uczniów. Nauczyciel i pozostali uczniowie kontrolują poprawność informacji, wprowadzają uzupełnienia.

• Dyskusja z udziałem wszystkich uczniów mająca charakter kompleksowego podsumowania informacji dotyczących związków przyczynowo‑skutkowych między cechami mas powietrza a stanami pogody w Polsce.

• Sporządzenie przez uczniów (indywidualnie lub w parach) schematu graficznego (alternatywnie mapy myśli) obrazującego związki przyczynowo‑skutkowe między cechami mas powietrza a stanami pogody w Polsce będącego syntetycznym podsumowaniem przeprowadzonej dyskusji.

• Prezentacja na forum klasy kilku wybranych schematów. Po zakończeniu prezentacji krótka dyskusja z udziałem uczniów, w trakcie której formułowane są ogólne prawidłowości dotyczące relacji napływu mas powietrza ze stanami pogody.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.

• Ocena aktywności uczniów i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa:

Praca pisemna: Odszukaj w różnych źródłach informacje dotyczące anomalii pogodowych występujących w Polsce w ostatnich latach. Określ, na czym one polegały i z napływem jakich mas powietrza były związane.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafiki zawarte w e‑materiale mogą być wykorzystane podczas innych, różnorodnych tematycznie lekcji dotyczących zróżnicowania środowiska Ziemi i Polski, zarówno w ujęciu komponentowym (głównie blok tematyczny atmosfera), jak i kompleksowym (charakterystyka środowiska różnych regionów fizycznogeograficznych, relacje między komponentami środowiska). Uczeń może także wykorzystać e‑materiał do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy w domu oraz w czasie lekcji mających na celu powtórzenie materiału.