SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Pozytywne i negatywne skutki urbanizacji

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II

Podstawa programowa

VIII. Przemiany struktur demograficznych i społecznych oraz procesy osadnicze: rozmieszczenie i liczba ludności, przemiany demograficzne, migracje, zróżnicowanie narodowościowe, etniczne i religijne, kręgi kulturowe, sieć osadnicza, procesy urbanizacji, rozwój obszarów wiejskich.

Uczeń:

13) określa główne przyczyny i skutki urbanizacji oraz analizuje zróżnicowanie wskaźnika urbanizacji na świecie i w Polsce.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• podsumowuje dotychczasową wiedzę dotyczącą procesów urbanizacji,

• wskazuje i omawia pozytywne i negatywne skutki urbanizacji.

Strategie nauczania: konektywizm

Metody nauczania: dyskusja, praca z e‑materiałem, JIGSAW

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu)

Materiały pomocnicze

Jakóbczyk‑Gryszkiewicz J., Procesy urbanizacji, [w:] Geografia urbanistyczna, S. Liszewski (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.

Szymańska D., Geografia osadnictwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.

Szymańska D., Urbanizacja na świecie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.

Szymańska D., Korolko M., Inteligentne miasta – idea, koncepcje i wdrożenia, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2015.

Węcławowicz G., Geografia społeczna miast, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie obecności).

• Dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie podstawowych wiadomości na temat treści poruszanych na poprzedniej lekcji.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel dzieli uczniów na kilka grup (w zależności od liczebności klasy). Ważne jest, żeby liczebność każdej z grup była równa lub większa niż ich liczba, na przykład cztery grupy pięcioosobowe.

• Każda z grup siada w wyznaczonym przez nauczyciela miejscu w klasie i dostaje od nauczyciela kartkę z zagadnieniem do opracowania:

  1. ekonomiczne skutki urbanizacji (gr. I),

  2. społeczne skutki urbanizacji (gr. II),

  3. ekologiczne skutki urbanizacji (gr. III),

  4. przestrzenne skutki urbanizacji (gr. IV).

• W trakcie realizacji zadania uczniowie korzystają z tego e‑materiału oraz innych, wskazanych na początku części „Przeczytaj”.

• Po zakończonej pracy nauczyciel tworzy nowe grupy w taki sposób, żeby w nowej grupie znalazła się przynajmniej jedna osoba z każdej z pierwotnych grup. Nowe grupy siadają w wyznaczonym przez nauczyciela miejscu.

• Zadaniem uczniów w nowo utworzonych grupach jest przekazać swoją wiedzę, czyli to, co ustalili w poprzednich grupach, swoim kolegom i koleżankom. Mają powiedzieć, co jest najważniejsze. Ich zadaniem jest przekazanie wszystkich istotnych informacji pozostałym członkom swojej nowej grupy i nauczenie ich opracowanych treści.

• Po zakończonym zadaniu uczniowie wracają do pierwotnych zespołów. Ich zadaniem jest ułożenie trzech pytań konkursowych dotyczących tematu zajęć. Pytania nie mogą brzmieć tak jak zagadnienia, które przygotował nauczyciel. Muszą być bardziej sprecyzowane.

• Każdy z zespołów zadaje kolejno pytania innym zespołom. Najpierw pierwsza grupa zadaje swoje pytanie. Wówczas zgłaszają się osoby z innych zespołów, które znają prawidłową odpowiedź. Nauczyciel wyznacza osobę, która jako pierwsza podniosła rękę i to ona udziela odpowiedzi. Grupa pierwsza ocenia poprawność tej odpowiedzi. Jeśli jest ona poprawna, to zespół, którego członek udzielił prawidłowej odpowiedzi, zdobywa punkt. Punkt jest zapisywany na tablicy. Grupa pierwsza zadaje następnie pytanie i procedura postępowania się powtarza. Potem zadaje ostatnie ze swoich pytań. Kiedy zespół pierwszy zada wszystkie swoje trzy pytania, zespół drugi podaje pytania, a zespół pierwszy może już również zgłaszać się do udzielenia odpowiedzi i zdobywać punkty. Mechanizm omówiony wcześniej powtarza się w przypadku każdej z grup.

• Na zakończenie konkursu podliczamy wszystkie punkty, które zdobyły poszczególne grupy.

• Czas na wspólną dyskusję nad innymi przykładami skutków urbanizacji. Wówczas nauczyciel może wyświetlić blok tekstowy e‑materiału.

• Nauczyciel wyświetla na tablicy ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i rozwiązują je.

Faza podsumowująca

• Uczniowie samodzielnie tworzą mapę myśli jako podsumowanie zajęć.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

• Wyszukanie, przeczytanie i sporządzenie krótkiej notatki z artykułów naukowych lub popularnonaukowych, w których zwrócono uwagę na skutki urbanizacji.

• Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Mapa myśli może posłużyć zarówno w trakcie lekcji (w fazie realizacyjnej i podsumowującej) oraz po lekcji (w celu utrwalenia wiadomości). Może także znaleźć swoje zastosowanie na lekcji powtórzeniowej, a także na innych lekcjach dotyczących procesów urbanizacji (zakres podstawowy: VIII. 13; XV. 1; zakres rozszerzony: VIII. 5).