Dla nauczyciela

Numer e‑materiału: 3.1.5.2

Autor e‑materiału: Katarzyna Walkowska

Przedmiot: Język obcy nowożytny – język niemiecki

Temat zajęć: Meine Familie – mein Ein und Alles/Moja rodzina jest dla mnie wszystkim

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, klasa I, zakres podstawowy, poziom językowy B1+/B2

Cel ogólny lekcji: Umiejętność wypowiadania się na temat rodziny oraz systemowego wsparcia rodzin w Niemczech.

Podstawa programowa:

Podstawa programowa – wariant III.1.P Język obcy nowożytny nauczany jako pierwszy (kontynuacja 1. języka obcego nowożytnego ze szkoły podstawowej – kształcenie w zakresie podstawowym)
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Znajomość środków językowych. Uczeń posługuje się dość bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie tematów wskazanych w wymaganiach szczegółowych.
II. Rozumienie wypowiedzi. Uczeń rozumie wypowiedzi ustne o umiarkowanym stopniu złożoności, wypowiadane w naturalnym tempie, w standardowej odmianie języka, a także wypowiedzi pisemne o umiarkowanym stopniu złożoności, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
III. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń samodzielnie tworzy proste, spójne i logiczne, w miarę płynne wypowiedzi ustne oraz proste, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
IV. Reagowanie na wypowiedzi. Uczeń uczestniczy w rozmowie i reaguje ustnie w typowych, również w miarę złożonych sytuacjach oraz reaguje w formie prostego tekstu pisanego w typowych sytuacjach w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
V. Przetwarzanie wypowiedzi. Uczeń zmienia formę przekazu ustnego lub pisemnego w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Uczeń posługuje się dość bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie następujących tematów:
5) życie prywatne (np. rodzina, znajomi i przyjaciele, czynności życia codziennego, określanie czasu, formy spędzania czasu wolnego, święta i uroczystości, styl życia, konflikty i problemy);
II. Uczeń rozumie wypowiedzi ustne o umiarkowanym stopniu złożoności (np. rozmowy, wiadomości, komunikaty, ogłoszenia, instrukcje, relacje, wywiady, dyskusje, prelekcje), wypowiadane w naturalnym tempie, w standardowej odmianie języka:
2) określa główną myśl wypowiedzi lub fragmentu wypowiedzi;
5) znajduje w wypowiedzi określone informacje;
7) wyciąga wnioski wynikające z informacji zawartych w wypowiedzi;
III. Uczeń rozumie wypowiedzi pisemne o umiarkowanym stopniu złożoności (np. listy, e‑mail, SMS‑y, kartki pocztowe, napisy, broszury, ulotki, jadłospisy, ogłoszenia, rozkłady jazdy, instrukcje, komiksy, artykuły, teksty narracyjne, recenzje, wywiady, wpisy na forach i blogach, teksty literackie):
2) określa intencje nadawcy/autora tekstu;
4) znajduje w tekście określone informacje;
5) rozpoznaje związki między poszczególnymi częściami tekstu;
7) wyciąga wnioski wynikające z informacji zawartych w tekście;
IV. Uczeń tworzy proste, spójne i logiczne, w miarę płynne wypowiedzi ustne:
5) opisuje upodobania;
6) wyraża i uzasadnia swoje opinie i poglądy, przedstawia i ustosunkowuje się do opinii i poglądów innych osób;
11) stosuje formalny lub nieformalny styl wypowiedzi adekwatnie do sytuacji.
V. Uczeń tworzy proste, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne (np. notatkę, ogłoszenie, zaproszenie, życzenia, wiadomość, SMS, kartkę pocztową, e‑mail, historyjkę, list prywatny, życiorys, CV, list motywacyjny, wpis na blogu):
1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;
2) opowiada o czynnościach, doświadczeniach i wydarzeniach z przeszłości i teraźniejszości;
5) opisuje upodobania;
11) stosuje zasady konstruowania tekstów o różnym charakterze;
12) stosuje formalny lub nieformalny styl wypowiedzi adekwatnie do sytuacji.
VI. Uczeń reaguje ustnie w typowych, również w miarę złożonych sytuacjach:
3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia;
4) wyraża swoje opinie i uzasadnia je, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza się z opiniami innych osób, wyraża wątpliwość;
5) wyraża i uzasadnia swoje upodobania, preferencje, intencje i pragnienia, pyta o upodobania, preferencje, intencje i pragnienia innych osób;
15) dostosowuje styl wypowiedzi do sytuacji.
VII. Uczeń reaguje w formie prostego tekstu pisanego (np. wiadomość, SMS, list prywatny, formularz, e‑mail, komentarz, wpis na czacie/forum) w typowych sytuacjach:
1) przedstawia siebie i inne osoby;
4) wyraża swoje opinie i uzasadnia je, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza się z opiniami innych osób, wyraża wątpliwość;
15) dostosowuje styl wypowiedzi do odbiorcy.
VIII. Uczeń przetwarza tekst ustnie lub pisemnie:
1) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje zawarte w materiałach wizualnych (np. wykresach, mapach, symbolach, piktogramach) lub audiowizualnych (np. filmach, reklamach);
2) przekazuje w języku obcym nowożytnym lub w języku polskim informacje sformułowane w tym języku obcym;
IX. Uczeń posiada:
1) podstawową wiedzę o krajach, społeczeństwach i kulturach społeczności, które posługują się danym językiem obcym nowożytnym oraz o kraju ojczystym, z uwzględnieniem kontekstu lokalnego, europejskiego i globalnego;
2) świadomość związku między kulturą własną i obcą oraz wrażliwość międzykulturową.
X. Uczeń dokonuje samooceny i wykorzystuje techniki samodzielnej pracy nad językiem (np. korzystanie ze słownika, poprawianie błędów, prowadzenie notatek, stosowanie mnemotechnik, korzystanie z tekstów kultury w języku obcym nowożytnym).
XI. Uczeń współdziała w grupie (np. w lekcyjnych i pozalekcyjnych językowych pracach projektowych).
XII. Uczeń korzysta ze źródeł informacji w języku obcym nowożytnym (np. z encyklopedii, mediów, instrukcji obsługi), również za pomocą technologii informacyjno‑komunikacyjnych.
XIII. Uczeń stosuje strategie komunikacyjne (np. domyślanie się znaczenia wyrazów z kontekstu, identyfikowanie słów kluczy lub internacjonalizmów) i strategie kompensacyjne, w przypadku gdy nie zna lub nie pamięta wyrazu (np. upraszczanie formy wypowiedzi, zastępowanie innym wyrazem, opis, wykorzystywanie środków niewerbalnych).
XIV. Uczeń posiada świadomość językową (np. podobieństw i różnic między językami).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności,

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

Cele zgodne ze zrewidowaną taksonomią celów Blooma, w tym minimum jeden cel z poziomu 3–6 sfery kognitywnej, sformułowane w postaci SMART:

Uczeń:

  • przedstawia różne modele rodziny,

  • analizuje przykłady wsparcia systemowego dla rodzin w Niemczech,

  • wypowiada się na temat potrzeb i znaczenia rodziny.

Cele motywacyjne

Uczeń:

  • czuje się kompetentny, gdyż rozwiązuje zadania na miarę swoich możliwości,

  • otrzymuje informację zwrotną o postępach,

  • uczy się o rzeczach, które są dla niego ważne,

  • uczy się o sprawach, które dotyczą otaczającego go świata.

Strategie uczenia się:

strategie pamięciowe:

  • tworzenie skojarzeń myślowych, np. tworzenie asocjacji i kojarzenie pojęć, grupowanie ich w różne kategorie, używanie obrazu i dźwięku (używanie skojarzeń wzrokowych, tworzenie ilustracji);

strategie kognitywne

  • ćwiczenie (wymowa, pisownia, tworzenie różnych kombinacji zdań, łączenie części zdań ze sobą);

  • rozumienie informacji, np. czytanie tekstu tylko dla jego ogólnego zrozumienia, czytanie lub słuchanie w celu znalezienia określonych szczegółów;

  • korzystanie z różnych dodatkowych źródeł do nauki języka takich jak słowniki czy Internet;

  • dokonywanie świadomej analizy języka obcego, np. porównywanie struktur z językiem ojczystym;

  • indywidualne organizowanie wiedzy językowej, np. robienie streszczeń i notatek, zaznaczanie, podkreślanie, zakreślanie kolorem;

strategie kompensacyjne:

  • odgadywanie znaczenia tekstów słuchanych i czytanych (używanie wskazówek językowych – niektórych znanych wyrazów, zwrotów z języka polskiego bądź obcego i domyślanie się treści w języku niemieckim).

Metody i formy pracy:

  • podająca: pogadanka, praca z tekstem źródłowym, praca z plikiem audio;

  • aktywizująca: burza mózgów, Partner Check;

  • kognitywna: udzielanie objaśnień (wskazówek) i komentarzy;

  • programowana: z użyciem komputera, techniki multimedialne.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • plenum;

  • praca grupowa.

Środki dydaktyczne potrzebne do realizacji lekcji:

  • komputer, np. laptop z dostępem do Internetu;

  • słowniczek;

  • tekst źródłowy;

  • multimedium (plik audio);

  • zestaw ćwiczeń interaktywnych;

  • zdjęcia różnych modeli rodziny;

  • zapisane na karteczkach wypowiedzi dotyczące tematu lekcji.

Przebieg lekcji

a) Faza wprowadzająca

  • Nauczyciel prosi uczniów, aby przyjrzeli się zdjęciu otwierającemu i pyta: Czy domyślacie się, co będzie tematem naszej dzisiejszej lekcji?

  • Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie tekstu wprowadzającego na temat zmian modelu rodziny w Niemczech oraz pyta: Wie sieht das in Polen aus? Sind Familien groß? Sind sie so groß wie vor 50 Jahren?

  • Nauczyciel umieszcza na tablicy zdjęcia przedstawiające różne modele rodziny oraz prosi uczniów o opis zdjęć i podanie skojarzeń z nimi związanych (burza mózgów).

b) Faza realizacyjna

  • Nauczyciel rozpoczyna pracę z tekstem źródłowym od pytania związanego z tytułem tekstu, które kieruje do uczniów: Ist jede Familie – groß oder klein – toll? Warum ja oder warum nein? Uczniowie zapisują anonimowo na kartkach odpowiedź na to pytanie. Nauczyciel zbiera kartki i odczytuje odpowiedzi na forum klasy.

  • Nauczyciel wyświetla na tablicy kilka haseł związanych z treścią tekstu w części Przeczytaj, np. das traditionelle Familienmodell, viele Generationen unter einem Dach, Nachwuchs und Nachkommen, alleinerziehende Mutter, staatliche Hilfe, Geburtenraten oraz dzieli klasę na grupy (liczba grup zależy od liczby haseł wyświetlonych przez nauczyciela). Każda grupa przygotowuje skojarzenia w formie pełnych zdań, związane z przydzielonym hasłem w kontekście tematu Familie. Przedstawiciel grupy prezentuje ustnie wyniki pracy w grupie na forum klasy.

  • Uczniowie zapoznają się z fragmentami tekstu w Übung 1. Nauczyciel pyta: Was könnt ihr anhand dieser Textteile feststellen? Worüber ist der Text? Chętni uczniowie wypowiadają się na forum klasy.

  • Uczniowie zapoznają się z treścią tekstu Groß oder klein – jede ist toll!, uzupełniając w nim jednocześnie brakujące fragmenty podane w Übung 1.

  • Nauczyciel sprawdza ogólne zrozumienie treści tekstu i pyta uczniów: Welche Familienmodelle werden im Text erwähnt? Nauczyciel zapisuje odpowiedzi uczniów w formie mapy pojęć, której hasło główne brzmi: Familienmodelle. Nauczyciel wykorzysta ten asocjogram w dalszej części lekcji.

  • Następnie uczniowie indywidualnie sprawdzają stopień zrozumienia treści tekstu, wykonując Übung 2 w części Przeczytaj. Uczniowie określają, które informacje są zgodne z treścią tekstu.

  • Nauczyciel prosi uczniów o sformułowanie wpisu na forum internetowe na temat zadany w Übung 3 w części Przeczytaj. Następnie zbiera kartki, tasuje je i rozdaje uczniom. Uczniowie czytają wpis na forum i dopasowują wypowiedź do modelu rodziny zapisanego na tablicy. Jeśli nie znajdują odpowiedniego modelu, uzupełniają asocjogram i umieszczają przy nowym zapisie kartkę z wypowiedzią. W ten sposób powstaje klasowe forum internetowe. Uczniowie podchodzą do tablicy i czytają wypowiedzi.

  • Nauczyciel prezentuje uczniom zdjęcia rodzin lub członków rodzin w różnych sytuacjach, np. rodzinę wielodzietną, kobietę ciężarną, niemowlę, starsze osoby (babcię i dziadka), rodziców w pracy, dziecko w wieku szkolnym (np. w szkole) oraz pyta uczniów: Was brauchen diese Personen? Welche Bedürfnisse haben sie? Wie kann man sie unterstützen? Uczniowie mogą udzielać odpowiedzi w formie pełnych zdań lub wyrazów/swobodnych skojarzeń, np. Geld, Hilfe im Haushalt, Liebe, itp.

  • Uczniowie zapoznają się z treścią pliku audio po raz pierwszy. Nauczyciel prosi ich, aby podczas słuchania wywiadu zanotowali, jakie formy pomocy wymieniają bohaterowie rozmowy.

  • Uczniowie dobierają się w pary i w parach omawiają, jakiej odpowiedzi udzielą nauczycielowi. Wybrane pary prezentują swoje odpowiedzi na forum klasy.

  • Następnie uczniowie w parach sprawdzają stopień zrozumienia treści nagrania, wykonując Übung 1‑3 w części Plik audio. Uczniowie dopasowują wyrazy lub wyrażenia o podobnym znaczeniu, określają, które informacje są zgodne z treścią tekstu lub są odpowiedzią na pytanie do treści nagrania. Uczniowie wykonują zadania najpierw samodzielnie, a następnie w parze porównują i omawiają rozwiązania.

c) Faza podsumowująca

  • Nauczyciel wyświetla na tablicy następujące hasła: Kindergeld, Elterngeld, Vereine, Unterstützung, Bedürfnisse, Behörde. Uczniowie formułują kolejno zdania z tymi hasłami lub informacje z nimi związane, które uzyskali na lekcji.

  • Nauczyciel rozdaje uczniom karteczki ze zdaniami związanymi z powyższymi hasłami/zagadnieniami. Każdy uczeń odczytuje zdanie oraz określa, do których kategorii/haseł pasuje dana informacja/dane sformułowanie, a następnie rozwija wypowiedź, formułując jedno dodatkowe zdanie. Przykłady zdań:

  1. Manche Eltern bekommen in Deutschland die finanzielle Unterstützung vom Staat.

  2. Die Struktur der Familie kann unterschiedlich sein.

  3. Kindergeld und Elterngeld muss man beantragen.

  4. Es gibt Non‑Profit‑Organisationen, die viele Familien unterstützen.

  5. Die Geburtenraten heute unterescheiden sich von den Geburtenraten in der Vergangenheit.

  6. Es gibt Familien, die Hilfe vom Staat brauchen.

  7. Einzelkinder sind keine Seltenheit mehr.

  8. Nicht alle Eltern wissen, wo man den Antrag auf die finanzielle Unterstützung stellen kann.

Praca domowa

Uczniowie formułują wpis na forum na temat Moja rodzina jest dla mnie wszystkim” Aufgabe 8 z części Sprawdź się lub wyszukują informacje w Internecie lub innych dostępnych źródłach na temat najpopularniejszego modelu rodziny oraz wsparcia systemowego dla rodzin w Polsce i zapisują je po niemiecku w postaci haseł.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania pliku audio:

  • Przed lekcją: Uczniowie przygotowują słowniczek niemiecko‑niemiecki lub fiszki polsko‑niemieckie do haseł z transkrypcji pliku audio wskazanych przez nauczyciela.

  • W trakcie lekcji: na podstawie treści nagrania uczniowie w parach układają dialogi z ekspertem dotyczące systemowego wsparcia rodzin w Niemczech. Uczniowie mogą zastosować parafrazę usłyszanego dialogu, skrócić go, odtworzyć własnymi słowami. Innym rozwiązaniem może być przygotowanie dodatkowych pytań, jakie chcieliby jako moderatorzy zadać bohaterom wywiadu.

  • Po lekcji: na podstawie treści nagrania uczniowie przygotowują krótką ulotkę informacyjną na temat możliwości wsparcia rodzin w Niemczech lub dialog z urzędnikiem na temat możliwości otrzymania pomocy ze strony państwa niemieckiego.

Słownik