Dla nauczyciela

Autor: Anna Juwan

Przedmiot: Biologia

Temat: Współdziałanie wątroby i trzustki w regulacji poziomu cukru we krwi

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
V. Budowa i fizjologia człowieka.
2. Odżywianie się. Uczeń:
3) przedstawia rolę wydzielin gruczołów i komórek gruczołowych w obróbce pokarmu;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XI. Funkcjonowanie zwierząt.
2. Porównanie poszczególnych czynności życiowych zwierząt, z uwzględnieniem struktur odpowiedzialnych za ich przeprowadzanie.
1) Odżywianie się. Uczeń:
e) przedstawia rolę wydzielin gruczołów i komórek gruczołowych w obróbce pokarmu,
i) przedstawia rolę wątroby w przemianach substancji wchłoniętych w przewodzie pokarmowym,

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Scharakteryzujesz wątrobę jako centrum metaboliczne organizmu.

  • Wyjaśnisz, jaka jest rola insuliny i glukagonu w regulacji poziomu glukozy we krwi.

  • Opiszesz przebieg glikogenogenezy i glikogenolizy.

  • Wyjaśnisz, na czym polega współdziałanie wątroby i trzustki w regulacji poziomu cukru we krwi.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem komputera;

  • ćwiczenia interaktywne;

  • symulacja;

  • gra dydaktyczna.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przed lekcją:

  1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

  2. Wprowadzenie do tematu. Uczniowie formułują pytania dotyczące tematu zajęć, na które odpowiedzą w trakcie lekcji.

Faza realizacyjna:

  1. Praca w parach z treścią e‑materiału. Uczniowie na podstawie przeczytanego tekstu układają pytania do quizu dla innych par (uwaga: każde z pytań musi rozpocząć się od słowa: „dlaczego”). Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel ogłasza zwycięską parę.

  2. Praca z multimedium („Symulacja interaktywna”). Uczniowie za pomocą symulacji interaktywnej sprawdzają, jak zmienia się poziom cukru we krwi po posiłku oraz pod wpływem wykonywania aktywności fizycznej. Następnie w parach wykonują polecenia od 1 do 3. Wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją.

  3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie nr 7 (w którym na podstawie własnej wiedzy mają za zadanie przedstawić dwa mechanizmy fizjologiczne, które zapobiegają nagłemu wzrostowi cukru we krwi, uwzględniając w jednym z nich rolę wątroby, a w drugim rolę trzustki, które współdziałają w ten sposób w osiągnięciu wspólnego celu – homeostazy organizmu) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie w 4‑osobowych grupach omawiają prawidłowe rozwiązanie. Po upływie wyznaczonego czasu wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

  4. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, jak na gromadzenie glukozy w wątrobie podczas posiłku wpłynie wrodzony brak wydzielania insuliny przez trzustkę). Następnie łączą się z inną parą i omawiają prawidłowe rozwiązanie.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie odpowiadają na pytania postawione w fazie wprowadzającej lekcji.

  2. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

  • „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

  • Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Symulacja interaktywna” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się