Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Maria Gniłka‑Somerlik

Przedmiot: Język polski

Temat: Motyw Sądu Ostatecznego w utworze Zbigniewa Herberta U wrót doliny i w biblijnym przekazie w Apokalipsie św. Jana

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • przedstawia genezę powstania wiersza U wrót doliny Zbigniewa Herberta;

  • zestawia wiersz Z. Herberta z biblijną wizją apokaliptyczną;

  • analizuje warstwę stylistyczna wiersza Z. Herberta;

  • wyjaśnia, w jaki sposób Z. Herbert przedstawił wizję czasów ostatecznych, a także porównanie do czasów totalitarnych.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • odwrócona klasa.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

Lekcję można przeprowadzić w formie lekcji odwróconej, dlatego też uczniowie powinni przeczytać przed zajęciami sekcje: „Wprowadzenie” i „Sprawdź się”.

Faza wprowadzająca

Fazę wprowadzającą nauczyciel rozpoczyna od sprawdzenia wiedzy uczniów na temat motywów apokaliptycznych i treści Apokalipsy św. Jana. Po ogólnoklasowej dyskusji na ten temat nauczyciel zapisuje temat lekcji na tablicy.

Faza realizacyjna

Uczniowie pracują z pierwszym multimedium („Mapa myśli”). Zastanawiają się nad motywami występującymi w Apokalipsie św. Jana. Następnie do drugiej mapy myśli wpisują cytaty pochodzące z wiersza Herberta. W następnym kroku uczniowie rozpoczynają grę edukacyjną sprawdzającą umiejętność zestawiania dzieł literackich (w tym przypadku wiersz Herberta z Apokalipsą św. Jana). Dodatkowo wykonują przyporządkowane dwa polecenia i pierwsze z ćwiczeń.

Faza podsumowująca

W fazie podsumowującej uczniowie wykonują drugie ćwiczenie przyporządkowane do multimedium „Gra edukacyjna”. Porównują sposób ukazywania w literaturze zbrodniczych mechanizmów totalitaryzmu w wierszu Herberta U wrót doliny i opowiadaniu T. Borowskiego Proszę państwa do gazu.

Lekcję można uzupełnić o przedstawienie uczniom deklamacji aktorskiej wiersza (dostępne w intenecie). Uczniowie mogą podzielić się swoimi wrażeniami z odbioru interpretacji głosowej.

Materiały dodatkowe:

  • Franaszek Andrzej, Ciemne źródło. O twórczości Zbigniewa Herberta, Londyn 1998.

  • Karwowska Marzena, Symbole Apokalipsy. Studia z antropologii wyobraźni, Warszawa 2011.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Gra edukacyjna