Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Daria Szeliga, Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: chemia
Temat: Jakie właściwości fizykochemiczne posiada chrom?
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym.
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:
4) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: tlenu (dla Na, Mg, Ca, Al, Zn, Fe, Cu), wody (dla Na, K, Mg, Ca), kwasów nieutleniających (dla Na, K, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Mn, Cr), przewiduje i opisuje słownie przebieg reakcji rozcieńczonych i stężonych roztworów kwasów: azotowego(V) i siarkowego(VI) z Al, Fe, Cu, Ag.
Zakres rozszerzony
X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:
5) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: tlenu (dla Na, Mg, Ca, Al, Zn, Fe, Cu), wody (dla Na, K, Mg, Ca), kwasów nieutleniających (dla Na, K, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Mn, Cr), rozcieńczonego i stężonego roztworu kwasu azotowego(V) oraz stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI) (dla Al, Fe, Cu, Ag).
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
analizuje właściwości fizyczne chromu;
analizuje właściwości chemiczne chromu;
pisze równania reakcji związków chromu na różnych stopniach utlenienia.
Strategie nauczania:
asocjacyjna.
Metody i techniki nauczania:
dyskusja dydaktyczna;
analiza materiału źródłowego;
ćwiczenia uczniowskie;
gra edukacyjna;
mapa myśli;
tarcza strzelnicza.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;
tablica interaktywna/tablica i kreda/pisak;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
rzutnik multimedialny.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Uczniowie tworzą mapę myśli - chrom jako pierwiastek (metal/niemetal), położenie w UOP, konfiguracja, zwrócenie uwagi na tzw. promocję, przewidywanie stopni utlenienia, elektrony walencyjne.
Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie odpowiadają na postawione pytanie: Jakimi właściwościami fizycznymi i chemicznymi charakteryzuje się chrom?
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel dzieli losowo uczniów na 5 grup. Liderzy grup losują u nauczyciela zagadnienie do opracowania (patrz materiały pomocnicze). Uczniowie mogą korzystać z dostępnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału, mają za zadanie opracować jeden z wylosowanych tematów dotyczących właściwości fizykochemicznych chromu. W tym celu mogą użyć arkuszy papieru A2/A3, mazaki lub prezentacji multimedialnej. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów. Po wyznaczonym czasie liderzy grup prezentują efekty pracy uczniów na forum klasy. Pozostali uczniowie mogą zadawać dodatkowe pytania.
Nauczyciel poleca uczniom grę edukacyjną. Uczniowie mają za zadanie w parach zagrać w grę, a następnie wykonać zawarte w medium ćwiczenia.
Uczniowie pracują w parach z częścią „sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.
Faza podsumowująca:
Tarcza strzelnicza. Celem tej metody jest bardzo szybkie uzyskanie informacji zwrotnej. Uczniowie na tarczy strzelniczej zawieszonej w sali lekcyjnej, z użyciem cenek, zaznaczają w skali od 0 do 10 swoje „strzały”. Koło można podzielić na części, w których oceniać można różne aspekty pracy, np. przydatność, atrakcyjność, stopień trudności materiału, zaangażowanie uczniów, zainteresowanie tematem, stopień opanowania zagadnienia wynikający z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji, itp. Nauczyciel może odnieść się do tego ogólnie na podsumowanie.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – sprawdź się, których nie zdążyli wykonać na lekcji.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Gra edukacyjna może być wykorzystana przez nauczyciela w fazie podsumowania lekcji. Uczniowie mogą grę wykorzystać na podsumowanie wiadomości podczas przygotowywania się do pracy kontrolnej.
Materiały pomocnicze:
1. Nauczyciel przygotowuje karteczki do losowania z zagadnieniami do pracy grupowej: właściwości fizyczne chromu; właściwości chemiczne chromu; właściwości chemiczne związków chromu na +II stopniu utlenienia; właściwości chemiczne związków chromu na +III stopniu utlenienia; właściwości chemiczne związków chromu na +VI stopniu utlenienia.
2. Nauczyciel przygotowuje arkusze papieru A2/A3, mazaki.
3. Nauczyciel przygotowuje planszę z tarczą strzelniczą oraz karteczki samoprzylepne dla uczniów.
4. Kryteria oceny prezentacji multimedialnej w przypadku uczniów, którzy zdecydują się na tę formę:
- poprawność merytoryczna (zgodność z tematem; dostosowana do możliwości odbiorców, wyczerpanie tematu)
- język prezentacji (specjalistyczna terminologia, poprawność językowa)
- konkretność (zdania krótkie - równoważnikowe, hasła)
- atrakcyjność (wielkość czcionki, układ treści na slajdzie, tempo wyświetlania, przejścia slajdu, wzorce slajdów)
- estetyka (animacje, grafika, kolor, dźwięk)
- prezentacja powinna mieć max. 8 slajdów
- czas prezentacji (wykorzystanie zaplanowanego czasu: 4 min.)