Autor: Sylwia Brawata

Przedmiot: biologia

Temat: Radiacje adaptacyjne

Grupa docelowa: III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, czym jest radiacja adaptacyjna.

• Przedstawisz warunki, od których zależy wystąpienie radiacji adaptacyjnej.

• Porównasz różne przypadki radiacji adaptacyjnych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza grafiki interaktywnej;

• analiza tekstu źródłowego;

• mapa pojęć.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel prosi wybranych uczniów, aby wyjaśnili zagadnienia poznane na wcześniejszych zajęciach:

   • gatunek jako podstawowa jednostka taksonomiczna;

   • specjacja allopatryczna;

   • specjacja sympatryczna;

   • adaptacja;

   • preadaptacja.

2. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji oraz przybliża jej przebieg.

Faza realizacyjna:

1. Wybrany uczeń odczytuje wprowadzenie do e‑materiału. Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami ją analizuje. Zostają omówione zmiany fenotypowe zięb Darwina (kształt dziobów) i odpowiadające im rodzaje pokarmu spożywanego przez poszczególne gatunki, a także związane z tym środowiska bytowania.

2. Uczniowie dzielą się na cztery grupy. Ich zadaniem jest wyszukanie w dostępnych źródłach (np. internetowych) różnych przypadków radiacji adaptacyjnych nieomówionych w e‑materiale.

3. Liderzy wybranych grup prezentują wyniki pracy.

4. Uczniowie samodzielnie zapoznają się z artykułem pt. Niezwykły przykład ewolucji – pająki Ariamnes na Hawajach, zamieszczonym na portalu www.przystaneknauka.us.edu.pl.

5. Uczniowie przedstawiają wnioski płynące z artykułu dotyczące kwestii zajścia zmian morfologicznych w wyniku radiacji adaptacyjnej oraz omawiają pojęcie ewolucji równoległej. Nauczyciel ocenia ich poprawność.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie, pracując w parach, wykonują ćwiczenie nr 8, w którym mają za zadanie wyjaśnić – na podstawie tekstu źródłowego – dlaczego radiacja adaptacyjna wymienionych gatunków dzbaneczników skutkuje koewolucją z różnymi zwierzętami symbiotycznymi.

2. Klasa wspólnie wykonuje mapę pojęć podsumowującą zajęcia.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenia od 5 do 7.

Materiały pomocnicze

RK, Niezwykły przykład ewolucji – pająki Ariamnes na Hawajach, portal www.przystaneknauka.us.edu.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:

Grafikę interaktywną można także wykorzystać w fazie wstępnej lekcji.