Dla nauczyciela
Autor: Sylwia Brawata
Przedmiot: biologia
Temat: Radiacje adaptacyjne
Grupa docelowa: III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Wyjaśnisz, czym jest radiacja adaptacyjna.
Przedstawisz warunki, od których zależy wystąpienie radiacji adaptacyjnej.
Porównasz różne przypadki radiacji adaptacyjnych.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
rozmowa kierowana;
ćwiczenia interaktywne;
analiza grafiki interaktywnej;
analiza tekstu źródłowego;
mapa pojęć.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel prosi wybranych uczniów, aby wyjaśnili zagadnienia poznane na wcześniejszych zajęciach:
gatunek jako podstawowa jednostka taksonomiczna;
specjacja allopatryczna;
specjacja sympatryczna;
adaptacja;
preadaptacja.
Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji oraz przybliża jej przebieg.
Faza realizacyjna:
Wybrany uczeń odczytuje wprowadzenie do e‑materiału. Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami ją analizuje. Zostają omówione zmiany fenotypowe zięb Darwina (kształt dziobów) i odpowiadające im rodzaje pokarmu spożywanego przez poszczególne gatunki, a także związane z tym środowiska bytowania.
Uczniowie dzielą się na cztery grupy. Ich zadaniem jest wyszukanie w dostępnych źródłach (np. internetowych) różnych przypadków radiacji adaptacyjnych nieomówionych w e‑materiale.
Liderzy wybranych grup prezentują wyniki pracy.
Uczniowie samodzielnie zapoznają się z artykułem pt. Niezwykły przykład ewolucji – pająki Ariamnes na Hawajach, zamieszczonym na portalu www.przystaneknauka.us.edu.pl.
Uczniowie przedstawiają wnioski płynące z artykułu dotyczące kwestii zajścia zmian morfologicznych w wyniku radiacji adaptacyjnej oraz omawiają pojęcie ewolucji równoległej. Nauczyciel ocenia ich poprawność.
Faza podsumowująca:
Uczniowie, pracując w parach, wykonują ćwiczenie nr 8, w którym mają za zadanie wyjaśnić – na podstawie tekstu źródłowego – dlaczego radiacja adaptacyjna wymienionych gatunków dzbaneczników skutkuje koewolucją z różnymi zwierzętami symbiotycznymi.
Klasa wspólnie wykonuje mapę pojęć podsumowującą zajęcia.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują ćwiczenia od 5 do 7.
Materiały pomocnicze
RK, Niezwykły przykład ewolucji – pająki Ariamnes na Hawajach, portal www.przystaneknauka.us.edu.pl.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:
Grafikę interaktywną można także wykorzystać w fazie wstępnej lekcji.