Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Legalna opozycja polityczna w Królestwie Polskim w latach 1815–1830. Działalność spiskowa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje działalność legalnej opozycji w Królestwie Polskim;

• charakteryzuje przyczyny powstawania tajnych organizacji spiskowych na terenie Królestwa Polskiego;

• przedstawia najważniejsze organizacje spiskowe, ich programy i przywódców;

• wyjaśnia związki polskich spiskowców z rosyjskimi i znaczenie powstania dekabrystów dla polskiej konspiracji.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla temat zajęć i poleca, by na jego podstawie uczniowie sformułowali cele lekcji oraz kryteria sukcesu (np. w postaci pytań, na jakie chcieliby uzyskać odpowiedź).

2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Uczniowie powinni wspomnieć m.in. o decyzjach kongresu wiedeńskiego w sprawie ziem polskich.

Faza realizacyjna:

1. Metoda jigsaw. Uczniowie odliczają do czterech. Łączą się w zespoły według przydzielonych numerów. Każda grupa opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• grupa 1 – Legalna opozycja w Królestwie Polskim,

• grupa 2 – Filomaci i filareci oraz Towarzystwo Patriotyczne,

• grupa 3 – Dekabryści,

• grupa 4 – Spisek koronacyjny.

Po zakończeniu pracy uczniowie zmieniają zespoły tak, by w każdym znalazła się przynajmniej jedna osoba z poprzednich grup. Uczniowie dzielą się wiedzą zdobytą wcześniej i uczą od siebie nawzajem. Chętne lub wybrane osoby omawiają przydzielone zagadnienia. Pozostali uczniowie mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z multimedium („Symulacja interaktywna”). Uczniowie pracują w parach. Analizują treść polecenia 2: „Na podstawie cytowanego fragmentu opracowania historycznego wyjaśnij ukazany na powyższym wykresie wzrost znaczenia środowisk spiskowych ok. 1820 r.”. Uczniowie dyskutują, a następnie zapisują wnioski. Wybrane pary omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy. W podobny sposób wykonują polecenie 3: określają, jaki był związek między całkowitym zanikiem organizacji spiskowych w Polsce ok. 1827 r. a powstaniem dekabrystów w Rosji.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia 1 i 2 dołączone do e‑materiału. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje odpowiedzi. Nauczyciel komentuje ich rozwiązania.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Legalna opozycja polityczna w Królestwie Polskim w latach 1815–1830. Działalność spiskowa” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

Praca domowa:

1. Zapoznaj się z filmami z sekcji „Film + Sprawdź się”, a następnie wykonaj dołączone do nich polecenia.

Materiały pomocnicze:

A. Chwalba, Historia Polski 1795–1918, Kraków 1987.

System polityczny, prawo, konstytucja i ustrój Królestwa Polskiego 1815–1830, pod red. L. Mażewskiego, Radzymin 2013.

H. Kocój, Od Konstytucji 3 maja i insurekcji kościuszkowskiej do powstania listopadowego, t. 2, Oświęcim 2017.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z filmami, a następnie w trakcie fazy realizacyjnej przejść do wykonywania dołączonych do nich poleceń i analizy pierwszego multimedium (symulacji). Wówczas nie zapoznają się aż tak dokładnie z treścią sekcji „Przeczytaj”.