Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: David Hume: czym jest wiedza pewna?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji. Uczeń:

• pozna pogląd Hume'a na temat wiedzy pewnej, tworzonej na bazie zdań o faktach i zdań o relacjach między ideami;

• porówna gilotynę Hume'a z brzytwą Ockhama i określi, w jaki sposób dążyli oni do uzyskania pewności wiedzy;

• dowie się, w jaki sposób Hume interpretował związek przyczynowo‑skutkowy;

• przeanalizuje pogląd Hume'a negujący prawdziwość stwierdzeń o charakterze metafizycznym i możliwość poznania Boga.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu się na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji oraz jej cele. Określa wiążące dla uczniów kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Co robisz, kiedy musisz ocenić złożoną sytuację? Koncentrujesz się na tym, co pewne, pomijając mniej istotne aspekty sprawy?

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki. Nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną porządkującą ten etap pracy.

2. Praca z multimedium. Uczniowie uruchamiają na tabletach lub komputerach materiał z sekcji „Prezentacja multimediala”, a następnie odczytują polecenie: Zapoznaj się poniższym multimedium i odpowiedz na pytanie: Jakie są według Hume’a treści — „przedmioty” — ludzkiego umysłu? Pracują w parach, analizując treść zadania, dyskutując i zapisując wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Audiobook”. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

4. Uczniowie wykonują polecenie nr 2 z sekcji „Prezentacja multimedialna”: Gdybyśmy chcieli dowolny artykuł z prasy ocenić według kryteriów Hume'a i odpowiedzieć na pytanie, które z zawartych w nim zdań spełniają wymóg Hume’a , a które nie, na co powinniśmy zwrócić uwagę.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

2. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: *Czy zgadzacie się z opinią, że do uzyskania wiedzy pewnej wystarczy odpowiednie uporządkowanie myśli?*Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Zastanów się i wyjaśnij, w jaki sposób empiryzm ukształtował stanowisko epistemologiczne Hume'a.

Materiały pomocnicze:

• Słownik‑przewodnik filozoficzny. Osoby, problemy, terminy, oprac. zbiorowe, Lublin 2012.

• Tomaszewska A., David Hume o naturze związków przyczynowych, „Filozofuj!” 2019 nr 3 (27), s. 9–11.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja multimediala” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.