Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Maćkowska
Przedmiot: Filozofia
Temat: Kontynuacje filozofii XIX w. w XX w.
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Omówisz kontynuacje filozofii pozytywnej w XX w.
Przedstawisz główne idee neomarksizmu.
Omówisz związki neopozytywizmu, filozofii języka i filozofii analitycznej z XIX‑wieczną filozofią pozytywną.
Wyjaśnisz założenia nowego ateizmu.
Wskażesz wpływ pozytywizmu i marksizmu na nowy ateizm.
Przeanalizujesz fragmenty tekstów filozofów XX w., odnajdując w nich idee zapoczątkowane w filozofii XIX w.
Cele operacyjne. Uczeń:
rozpoznaje związki między filozofią a innymi działami kultury europejskiej, zwłaszcza między filozofią a sztuką (w tym literaturą piękną), religią i nauką;
omawia poglądy filozofów reprezentatywnych dla poszczególnych epok kultury europejskiej;
podejmuje rzetelną dyskusję filozoficzną oraz formułuje w niej jasne i uzasadnione stanowisko.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
schemat;
mapa myśli;
praca z tekstem.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Prowadzący zajęcia loguje się na platformie. Na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla temat lekcji, następnie omawia cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czy potrafisz wskazać we współczesnym świecie idee będące spadkiem filozofii pozytywizmu i marksizmu? Czy domyślasz się, jakie zmiany zaszły w sposobie myślenia o świecie, że takie nurty w ogóle się pojawiły?
Faza realizacyjna:
Mapa myśli. Klasa dzieli się na trzy zespoły. Nauczyciel przydziela każdej grupie jedno z zagadnienień:
– Pozytywizm i neopozytywizm,
– Marksizm i neomarksizm,
– Ateizm i nowy ateizm.
Zadaniem uczniów jest przygotowanie map myśli/pojęć, których centralnym punktem jest wskazane zagadnienie. Dodatkowo uczniowie przygotowują analizę tekstów źródłowych przypisanych do danego zagadnienia, odpowiadając na pytania:
– Co opisuje dany tekst?
– Jaka jest główna teza/tezy podanego fragmentu tekstu?
– W jaki sposób tekst łączy się z daną problematyką?
Po zapisaniu propozycji uczniowie samodzielnie je weryfikują. Następnie nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów, jeśli jest to konieczne.Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z sekcji „Schemat”, a następnie czyta polecenia:
– Omów związki neopozytywizmu, filozofii języka i filozofii analitycznej z XIX‑wieczną filozofią pozytywną.
– Przedstaw wpływ pozytywizmu i marksizmu na nowy ateizm.
Uczniowie wykonują zadanie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając uczniom informacji zwrotnej.Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie indywidualnie rozwiązują ćwiczenia nr 1–2, 5 i 7–8. Omówienie wyników na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, a następnie wszyscy wspólnie omawiają: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego.
Praca domowa:
Uczniowie rozwiązują ćwiczenia nr 3–4 i 6.
Materiały pomocnicze:
Migasiński J., Filozofia nowożytna, Warszawa 2011.
Słomski W., Pozytywizm – neopozytywizm: błędy, trudności, niekonsekwencje, Warszawa 2003.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Schemat” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.