Dla nauczyciela

Autor: Anna Juwan

Przedmiot: Biologia

Temat: Ewolucja budowy układu oddechowego kręgowców lądowych

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XI. Funkcjonowanie zwierząt.
2. Porównanie poszczególnych czynności życiowych zwierząt, z uwzględnieniem struktur odpowiedzialnych za ich przeprowadzanie.
3) Wymiana gazowa i krążenie. Uczeń:
c) podaje przykłady narządów wymiany gazowej, wskazując grupy zwierząt, u których występują,
d) porównuje, określając tendencje ewolucyjne, budowę płuc gromad kręgowców,

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Przedstawisz cechy wyróżniające układy oddechowe poszczególnych grup kręgowców lądowych.

  • Porównasz budowę i funkcjonowanie układu oddechowego poszczególnych grup kręgowców lądowych.

  • Scharakteryzujesz tendencje w ewolucji układu oddechowego kręgowców lądowych ze szczególnym uwzględnieniem zmian zachodzących w budowie i funkcjonowaniu płuc.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem komputera;

  • ćwiczenia interaktywne;

  • analiza grafiki interaktywnej;

  • metoda stolików eksperckich;

  • gra dydaktyczna;

  • mapa myśli.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Ewolucja budowy układu oddechowego kręgowców lądowych”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 1 (które polega na dokończeniu zdania: „Płuca kręgowców lądowych powstały...”) z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel wyświetla cele lekcji i temat zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają cele lekcji i określają kryteria sukcesu.

  2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika, sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, zwracając uwagę na to, kto wykonał zadane ćwiczenie. Wybrany uczeń uzasadnia swoje rozwiązanie.

Faza realizacyjna:

  1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Zespoły na podstawie informacji zawartych w e‑materiale – w tym także zamieszczonych na grafice interaktywnej – opracowują następujące zagadnienia:
    – grupa I i II – budowa i funkcje układu oddechowego płazów i ptaków;
    – grupa III i IV – budowa i funkcje układu oddechowego gadów i ssaków.
    Grupy wybierają po dwóch ekspertów, którzy najlepiej opanowali wiedzę nt. przypisanych zagadnień. Następnie eksperci zamieniają się grupami: I z III, a II z IV. Zadaniem ekspertów jest przekazanie zdobytych informacji. Czas na wykonanie zadania nie powinien przekroczyć 10 min. Po upływie wyznaczonego czasu eksperci wracają do swoich grup.

  2. Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Uczniowie w parach rozwiązują polecenie nr 1 („Na podstawie grafiki interaktywnej wykaż różnice w budowie układu oddechowego kręgowców lądowych”) oraz polecenie nr 2 („Wyjaśnij związek zmian z budowie płuc kręgowców lądowych z ewolucją kręgowców. W odpowiedzi uwzględnij poziom metabolizmu zwierząt wynikający ze zmienno- lub stałocieplności, aktywności życiowej oraz sposobu przemieszczania się.”) do grafiki interaktywnej. Następnie ochotnicy przedstawiają swoje odpowiedzi na forum klasy, a nauczyciel ocenia ich poprawność.

  3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia interaktywne od 2 do 6 z sekcji „Sprawdź się”, od najłatwiejszego do najtrudniejszego. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa.

  4. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia interaktywne nr 7 („Wyjaśnij, jakie cechy budowy i funkcjonowania układu oddechowego słonia umożliwiają mu oddychanie podczas całkowitego zanurzenia w wodzie”), a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

Faza podsumowująca:

  1. Klasa wspólnie wykonuje na tablicy mapę pojęć podsumowującą zajęcia.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenie nr 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

  • „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

  • Multimedium zamieszczone w sekcji „Grafika interaktywna” można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.

Sprawdź się