Dla nauczyciela

Autor: Anna Juwan

Przedmiot: Biologia

Temat: Glukoneogeneza i glikogenoliza

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
III. Energia i metabolizm.
3. Oddychanie komórkowe. Uczeń:
5) przedstawia na podstawie analizy schematu znaczenie utleniania kwasów tłuszczowych, glukoneogenezy, glikogenolizy w przemianach energetycznych komórki.
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
III. Energia i metabolizm.
5. Pozyskiwanie energii użytecznej biologicznie. Uczeń:
7) analizuje na podstawie schematu przebieg utleniania kwasów tłuszczowych, syntezy kwasów tłuszczowych, glukoneogenezy, glikogenolizy i wykazuje związek tych procesów z pozyskiwaniem energii przez komórkę.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Zinterpretujesz schemat przebiegu glukoneogenezy i glikogenolizy.

  • Wykażesz związek glukoneogenezy i glikogenolizy z pozyskiwaniem energii przez komórkę.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem komputera;

  • ćwiczenia interaktywne;

  • praca z filmem samouczkiem;

  • mapa myśli;

  • gwiazda pytań.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Glukoneogeneza i glikogenoliza”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 2 (w którym mają za zadanie uporządkować podane substraty w takiej kolejności, w jakiej organizm będzie z nich czerpał energię do procesów metabolicznych w komórkach) z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

  2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prosi, by uczniowie w parach opracowali mapy myśli związane z tematem. Wybrane pary przedstawiają swoje propozycje, ochotnik zapisuje je na tablicy. Pozostali uczniowie odnoszą się do odnotowanych sugestii, uzupełniając je o swoje pomysły.

Faza realizacyjna:

  1. Praca z multimedium („Film samouczek”). Nauczyciel prosi chętnych uczniów, by wyjaśnili, na czym polegają glukoneogeneza oraz glikogenoliza. Następnie prosi, by uczniowie w parach opisali mechanizmy, dzięki którym organizm może pozyskiwać glukozę podczas intensywnego wysiłku lub długotrwałego głodzenia (polecenie nr 1 do filmu samouczka). Po wykonaniu zadania uczniowie zapoznają się z filmem udostępnionym przez nauczyciela i weryfikują swoje odpowiedzi, ewentualnie je uzupełniają.

  2. Gwiazda pytań. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każdy zespół otrzymuje arkusz papieru A3 z ilustracją gwiazdy. Zadaniem uczniów jest umieszczenie na ramionach gwiazdy pięciu pytań dotyczących tematu lekcji.
    Każdy zespół po napisaniu pytań przekazuje gwiazdę innej grupie, zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara. Teraz zadaniem uczniów jest udzielenie odpowiedzi na zadane pytania na podstawie wiadomości znajdujących się w e‑materiale.
    Uczniowie swoje odpowiedzi zapisują na otrzymanym arkuszu papieru A3. Po upływie wyznaczonego czasu grupy prezentują swoje gwiazdy. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje, wyjaśnia wątpliwości.

  3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie interaktywne nr 6 (w którym mają za zadanie wykazać – na podstawie przedstawionych informacji – w jaki sposób przedstawione badania prowadzone na muszce owocowej mogą przyczynić się do znalezienia leku na ludzką miopatię zależną od desminy), a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

  4. Następne ćwiczenie – nr 8 (w którym uczniowie mają wyjaśnić, w jaki sposób przedstawione zmiany w budowie komórki mięśniowej mogą prowadzić do śmierci chorego na DRM), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy, uczniowie wykonują, pracując w parach. Podczas wspólnych dyskusji rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą i kontynuują swoją dyskusję, uzasadniając swój wybór.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie weryfikują mapy myśli opracowane we wstępnej fazie lekcji i w razie potrzeby je uzupełniają.

  2. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 4 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: wymyślają trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia nr 5 i 7 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

  • „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

  • Treści w sekcji „Film samouczek” można wykorzystać na lekcji jako podsumowanie i utrwalenie wiedzy uczniów.

Sprawdź się