Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Obszary o rzeźbie młodoglacjalnej na mapie Europy
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I
Podstawa programowa
V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.
Uczeń:
3) charakteryzuje główne procesy zewnętrzne modelujące powierzchnię Ziemi (erozja, transport, akumulacja) oraz skutki rzeźbotwórczej działalności rzek, wiatru, lodowców, lądolodu i mórz oraz wietrzenia.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia, czym jest rzeźba młodoglacjalna,
przedstawia cechy charakterystyczne obszarów młodoglacjalnych,
analizuje rozmieszczenie obszarów o rzeźbie młodoglacjalnej na mapie Europy.
Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, plakat/poster, grafika interaktywna
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablet, e‑materiał, podręcznik, atlas geograficzny, mapa fizyczna Europy
Materiały pomocnicze
Klimaszewski M., Geomorfologia, PWN, Warszawa 1978.
Mityk J., Geografia fizyczna części świata, PWN, Warszawa 1978 (rozdział Europa).
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – przedstawia fotografię Pojezierza Mazurskiego lub krótki film o krajobrazie pojeziernym, inicjuje dyskusję na temat cech krajobrazu pojeziernego, odwołując się do doświadczeń uczniów (bezpośrednich lub pośrednich).
Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel prosi uczniów, aby na podstawie e‑materiału lub własnej wiedzy znaleźli odpowiedź na pytanie, dlaczego krajobraz pojezierny występuje tylko na niektórych terenach Europy.
Pracując w parach, uczniowie porównują obszary objęte ostatnim zlodowaceniem (bałtyckim) z mapami fizycznymi w atlasie, głównie z mapą Europy (wykorzystanie e‑materiału).
Wybrany uczeń (uczniowie) wskazuje te obszary na ściennej mapie fizycznej; następuje uszczegółowienie terminu „rzeźba młodoglacjalna”.
Korzystając z atlasu, uczniowie badają rozmieszczenie jezior polodowcowych w Europie (w powiązaniu ze wskazanymi obszarami o rzeźbie młodoglacjalnej) – formułują prawidłowość.
Nauczyciel dzieli uczniów na kilka grup, z których każda ma za zadanie znaleźć informacje na temat form polodowcowych występujących w krajobrazie młodoglacjalnym.
Grupy dostają arkusze papieru, zapisują na nim nazwy form, starają się scharakteryzować je w różny sposób – rysunkiem, schematem, tekstem.
Nauczyciel kontroluje pracę grup, w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości, w międzyczasie wybiera grupę do prezentacji tematu na forum klasy (praca najciekawsza, najbogatsza).
Po upływie wyznaczonego przez nauczyciela czasu przedstawiciele wybranej grupy prezentują swoją pracę; inne grupy uzupełniają wypowiedzi koleżanek i kolegów.
Następnie nauczyciel podsumowuje pracę wszystkich grup, ocenia pracę uczniów.
Na podsumowanie tej fazy lekcji nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną z e‑materiału, prosi uczniów o jej przeanalizowanie i wykonanie polecenia zawartego w tej części e‑materiału.
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami.
Następnie nauczyciel wprowadza uczniów do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie wykonują wskazane przez nauczyciela ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”.
Uczniowie omawiają ćwiczenia, dzielą się swoimi doświadczeniami. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia wypowiedzi uczniów bądź wyjaśnia ich wątpliwości.
Praca domowa
Porównaj rzeźbę młodoglacjalną Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Litewskiego. Przedstaw podobieństwa i różnice.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grafikę interaktywną można wykorzystać w toku lekcji dotyczących wpływu lądolodu na środowisko przyrodnicze pojezierzy i nizin oraz do porównania rzeźby młodoglacjalnej i staroglacjalnej (zakres rozszerzony: XIII. 5). Grafikę można wykorzystać również w fazie wprowadzającej do lekcji, której tematem jest omówienie krajobrazu wód powierzchniowych Wielkich Jezior Mazurskich (zakres rozszerzony: XIV. 1).