Autor: Zyta Sendecka

Przedmiot: biologia

Temat: Budowa pierwotna i wtórna korzenia

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

IX. Różnorodność roślin.
2. Rośliny lądowe i wtórnie wodne. Uczeń:
5) wykazuje związek budowy morfologicznej i anatomicznej (pierwotnej i wtórnej) organów wegetatywnych roślin z pełnionymi przez nie funkcjami.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia budowę pierwotną i wtórną korzenia;

• wyjaśnia różnicę między budową pierwotną a budową wtórną korzenia;

• przedstawia etapy przyrostu korzenia na grubość;

• wykonuje rysunek przekroju poprzecznego korzenia na podstawie obserwacji mikroskopowej;

• rozpoznaje na preparatach mikroskopowych korę pierwotną, walec osiowy, łyko i drewno;

• formułuje wnioski oparte na obserwacjach.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• strategia eksperymentalno‑obserwacyjna;

• strategia operacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• praca z tekstem źródłowym;

• ćwiczenia mikroskopowe;

• ćwiczenia interaktywne.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• komputery dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,

• dla każdego ucznia: mikroskop, preparaty mikroskopowe przekroju poprzecznego korzenia (budowa pierwotna jednoliściennych i dwuliściennych, budowa wtórna dwuliściennych). .

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Wybrany lub chętny uczeń odpowiada na pytanie: „Jaką funkcję pełni korzeń w roślinie?”.

2. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji, mówiąc, że korzenie roślin mogą mieć różne długości. Na przykład u lucerny, której pędy rosną do 1 m, korzenie mogą osiągnąć długość nawet do 10 m, natomiast korzenie świerku sięgają jedynie 60 cm w głąb ziemi. Wyjaśnia, że wzrost korzenia trwa przez całe życie rośliny. Umożliwia to działalność merystemu wierzchołkowego korzenia (wzrost korzenia na długość) i merystemów bocznych (przyrost na grubość).

3. Nauczyciel przedstawia uczniom temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wyświetla grafiki interaktywne zamieszczone w e‑materiale. Uczniowie analizują je, a następnie w niewielkich grupach określają różnice między budową pierwotną korzenia rośli jedno- i dwuliściennych oraz porównują budowę pierwotną korzenia z budową wtórną.

2. Uczniowie wykonują polecenie nr 2 oraz polecenie nr 3.

3. Uczniowie przeprowadzają obserwację mikroskopową przekrojów poprzecznych korzenia. Dokumentują obserwację za pomocą rysunku biologicznego, zapisując stopień powiększenia mikroskopu. Na rysunkach zaznaczają i podpisują korę pierwotną, walec osiowy, drewno i łyko.

4. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału pt. „Korzeń – budowa pierwotna i wtórna”.

5. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne nr 9‑11. Chętni przedstawiają swoje odpowiedzi na forum klasy. Nauczyciel koryguje ewentualne błędy, wyjaśnia wątpliwości.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel dzieli klasę na pary. Każda z nich otrzymuje jeden preparat przekroju poprzecznego korzenia, opisany wyłącznie symbolem. Na podstawie obserwacji mikroskopowej uczniowie określają rodzaj przekroju, a odpowiedź zapisują na kartce i oddają nauczycielowi.

2. Nauczyciel ocenia poprawność zidentyfikowania przez pary uczniowskie przekrojów korzenia.

3. Nauczyciel zadaje pytania:

• Na czym polegają różnice między budową pierwotną korzenia roślin jednoliściennych i dwuliściennych?

• Czym różni się budowa pierwotna od budowy wtórnej korzenia?

• Jakie tkanki składają się na budowę pierwotną korzenia, a jakie na budowę wtórną?

Praca domowa

Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne nr 1–8 zawarte w e‑materiale. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze

Zygmunt Hejnowicz, Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.

Wskazówki metodyczne

Nauczyciel może wykorzystać grafiki interaktywne w fazie podsumowującej lekcję, aby sprawdzić lub utrwalić wiedzę uczniów.