Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Orientacja mapy topograficznej w terenie
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I
Podstawa programowa
I. Metody badań geograficznych i technologie geoinformacyjne: wywiady, badania ankietowe, analiza źródeł kartograficznych, wykorzystanie technologii informacyjno‑komunikacyjnych i geoinformacyjnych do pozyskania, tworzenia zbiorów, analizy i prezentacji danych przestrzennych.
Uczeń:
posługuje się mapą topograficzną w terenie.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia, na czym polega orientacja mapy topograficznej w terenie,
dokonuje orientacji mapy topograficznej w terenie według trzech podstawowych metod.
Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa, operacyjna
Metody nauczania: pogadanka, burza mózgów, dyskusja, metody operatywne (praca z filmem edukacyjnym i tekstem e‑materiału, orientacja mapy)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, mapy topograficzne, kartki papieru, pisaki, kompasy
Materiały pomocnicze
W. Grygorenko, Redakcja i opracowanie map ogólnogeograficznych, PPWK, Warszawa 1970.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – pogadanka na temat podziału map, przypomnienie terminów: mapa topograficzna, zastosowanie map topograficznych.
Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel rozdaje mapy topograficzne (jedną na ławkę) i prosi uczniów, aby pracując w parach, zapoznali się ze skalą i legendą mapy.
Burza mózgów/skojarzenia do terminu: orientacja mapy.
Uczniowie w parach (lub w grupach) wypisują skojarzenia do podanego terminu. Analiza podanych skojarzeń, pogrupowanie ich, wyjaśnienie terminów.
Wyróżnienie trzech głównych metod orientacji mapy topograficznej w terenie.
Nauczyciel dzieli uczniów na sześć grup. Uczniowie pracują w grupach nad wyjaśnieniem sposobu orientacji mapy według jednej z głównych metod (po dwie grupy do jednej metody). Na początku pracy każda grupa zapoznaje się z właściwym fragmentem tekstu w e‑materiale oraz z filmem edukacyjnym.
Dyskusja w grupach – czy wszyscy zrozumieli sposób orientacji mapy topograficznej według wskazanej metody.
Po ustaleniu szczegółów uczniowie w grupach tworzą w punktach zasady postępowania w celu orientacji mapy według danej metody. Grupy pracujące nad tą samą metodą siadają razem i porównują swoje zasady postępowania – ustalają wspólne do prezentacji na forum klasy.
Przedstawiciele grup prezentują ustalenia, możliwe uzupełnienie przez nauczyciela. Efekty pracy grup mogą zostać zapisane do zeszytu jako notatka z lekcji.
Uczniowie znów siadają w sześciu grupach, każda z nich otrzymuje kompas. Uczniowie w grupach orientują mapę topograficzną według kompasu. Nauczyciel (w razie potrzeby) wspomaga uczniów.
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.
Następnie nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie indywidualnie wykonują wskazane ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”.
Uczniowie omawiają ćwiczenia, nauczyciel w razie potrzeby wspiera ich.
Na koniec uczniowie wymieniają umiejętności, które utrwalili lub nabyli podczas tej lekcji.
Praca domowa
Wykaż przydatność mapy topograficznej do pozyskiwania informacji o środowisku geograficznym.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:
Film edukacyjny można wykorzystać przed każdą lekcją w terenie, na której będzie wykorzystywana mapa, kompas itp. Film edukacyjny może wykorzystać uczeń indywidualnie przy planowaniu trasy wycieczki. Może zostać wykorzystany także w ramach przypomnienia na lekcji dotyczącej planowania trasy wycieczki.