Autor: Piotr Mazur

Przedmiot: filozofia

Temat: Poetyka Arystotelesa

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, uczniowie klasy I liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XII. Początki estetyki. Uczeń:

3) omawia wybrane treści Poetyki Arystotelesa – pierwszego systematycznego dzieła z zakresu teorii i filozofii literatury: typologia sztuki poetyckiej, koncepcja tragedii, pojęcia mimēsis i katharsis (jedno zagadnienie do wyboru).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• objaśnia arystotelesowskie pojęcie poezji i porównuje je z potocznym pojęciem poezji;

• wyjaśnia problemy estetyczne przedstawione przez Arystotelesa w Poetyce;

• określa znaczenie poezji w życiu współczesnego człowieka.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• mapa myśli;

• lego logos;

• metoda ćwiczeń przedmiotowych;

• praca z materiałami multimedialnymi.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

1. Tydzień przed lekcją nauczyciel dzieli uczniów na 4‑osobowe zespoły i prosi o przyniesienie na zajęcia tekstu dowolnego wiersza współczesnego (jeden tekst na grupę).

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Burza mózgów. Uczniowie zapisują na kartkach po trzy skojarzenia ze słowem POEZJA. Nauczyciel zadaje pytanie nakierowujące na relacje między zanotowanymi słowami. Uczniowie wspólnie formułują potoczne pojęcie poezji.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Wspólne omówienie przedstawionych problemów estetycznych. Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na przedmiot poetyki, przeznaczenie i cel poezji oraz właściwy jej sposób przedstawiania. Omówienie pojęć mimesis, katharsis, sztuki naśladowcze, decorum.

2. Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z treścią audiobooka (fragmenty Retoryki‑Poetyki Arystotelesa), a następnie w parach rozpoznają i nazywają problemy estetyczne, o których mowa, rekonstruują tezy autora oraz odnoszą je do wybranych przez siebie utworów literackich. Po wyznaczonym czasie uczniowie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy. Koledzy i koleżanki oceniają je, udzielając tym samym informacji zwrotnej. Wspólne wykonanie mapy myśli.

3. Uczniowie pracują metodą lego logos, analizując treść przyniesionych przez siebie wierszy: określają ich przedmiot, sposób przedstawienia oraz cel. Próbują ustalić, czy analizowane utwory realizują zasadę naśladownictwa, a jeśli tak, to w jaki sposób. Po wyznaczonym czasie uczniowie prezentują efekty swojej pracy. Następuje wspólne omówienie prezentacji.

4. Realizacja zadań interaktywnych wskazanych przez nauczyciela.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania podsumowujące, np.

• Czym była poezja dla Arystotelesa?

• Jaka jest rola poezji w życiu człowieka?

Praca domowa

1. Wybierz dowolny utwór należący do współczesnej literatury pięknej. Na jego podstawie napisz esej o zasadności stosowania kategorii mimesis, katharsis, piękna i formy w odniesieniu do współczesnej działalności artystycznej.

Materiały pomocnicze:

• Robert K. Zawadzki, Racjonalne i nieracjonalne zasady poezji u Horacego i Arystotelesa, „Collectanea Philologica” 2009, vol. 9, s. 155‑167.

• Cezary Zalewski, Niemożliwa „katharsis”: Roman Ingarden i Paul Ricoeur czytają „Poetykę” Arystotelesa, „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 2010, nr 4, s. 207‑220.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Nauczyciel może wykorzystać audiobook jako treść uzupełniającą podczas pracy w grupach.