Dla nauczyciela
Autor: Agnieszka Pieszalska
Przedmiot: biologia
Temat: Choroby wirusowe człowieka – rodzaje zakażeń, profilaktyka i leczenie
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje cyfrowe.
Cele operacyjne:
Uczeń:
omawia typy zakażeń wywołanych przez wirusy;
charakteryzuje drogi rozprzestrzeniania się wirusów;
określa sposoby zapobiegania infekcjom wirusowym.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
JIGSAW;
analiza tekstu źródłowego.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się ze wstępem do e‑materiału.
Nauczyciel zadaje pytanie: „Dlaczego wirusy należą do pogranicza świata ożywionego i nieożywionego?”. Uczniowie wypisują argumenty, np.:
Cechy świadczące o przynależności do materii nieożywionej:
wirusy nie są w stanie namnażać się bez organizmu żywiciela;
nie mają budowy komórkowej.
Cechy organizmów żywych:
wirusy składają się ze związków organicznych występujących tylko w organizmach żywych (białka, lipidy, kwasy nukleinowe);
mają zdolność poruszania się;
są podatne na bodźce.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel dzieli klasę na czteroosobowe grupy. Każdy członek zespołu otrzymuje inny zestaw zadań do opracowania, tak aby każda grupa pracowała nad całością materiału (zestawy A + B + C + D):
zestaw A – rodzaje zakażeń wirusowych;
zestaw B – patogeneza chorób wirusowych;
zestaw C – sposoby zarażania chorobami wirusowymi;
zestaw D – sposoby leczenia infekcji wirusowych.
Uczniowie samodzielnie opracowują otrzymane zadania w formie mapy myśli w oparciu o informacje zawarte w e‑materiale.
Po upływie wyznaczonego czasu uczniowie zmieniają miejsce, tworząc grupy ekspertów. Dyskutują nad opracowanym materiałem, wyjaśniają niejasności oraz zastanawiają się, jak najlepiej przekazać innym uczniom przygotowane informacje.
Nauczyciel kontroluje pracę uczniów i w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości.
Uczniowie wracają do wcześniej utworzonych grup. Prezentują pozostałym członkom materiał, który opracowali i przedyskutowali w grupie ekspertów innych zagadnień/tematów. Dzięki tak poprowadzonemu zadaniu wszyscy uczniowie mogą opanować główne treści lekcji.
Uczniowie wymieniają się wiedzą zdobytą podczas pracy w grupie, przygotowując krótką notatkę w zeszytach.
Nauczyciel prosi o zapoznanie się z grafiką interaktywną, a następnie wykonanie związanych z nią poleceń.
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje pracę grup.
Uczniowie odpowiadają na pytania podsumowujące lekcję, np.: „Jakie typy zakażeń wywołują wirusy?”, „Jakimi drogami mogą rozprzestrzeniać się wirusy?”, „W jaki sposób można zapobiegać infekcjom wirusowym?”.
Praca domowa
Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne zawarte w e‑materiale.
Materiały pomocnicze:
Neil A. Campbell i in., Biologia Campbella, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.
Encyklopedia szkolna. Biologia, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:
Grafika interaktywna powinna zostać zastosowana w fazie realizacyjnej lekcji. Można ją też wykorzystać w temacie dotyczącym chorób wirusowych człowieka.