Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Stan wojenny i rządy Wojciecha Jaruzelskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia przyczyny wprowadzenia stanu wojennego w Polsce;

• wyjaśnia, jak wyglądało życie Polaków w stanie wojennym;

• wymienia przyczyny kryzysu, w jakim znalazła się gospodarka PRL w czasie stanu wojennego;

• przedstawia politykę równoważenia sił, którą w latach 80. prowadził gen. Wojciech Jaruzelski.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Stan wojenny i rządy Jaruzelskiego”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia planowany przebieg lekcji.

2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel, przy użyciu raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca, aby uczniowie w parach opracowali mapy myśli związane z tematem. Wybrana osoba z danej pary przedstawia przygotowane propozycje, a ochotnik zapisuje je na tablicy. Pozostali uczniowie się do nich odnoszą i uzupełniają je o swoje propozycje.

Faza realizacyjna:

1. Praca z pierwszym multimedium („Audiobook”). Nauczyciel wprowadza uczniów w treść polecenia nr 2 „Przedstaw, jak WRON uzasadniała konieczność wprowadzenia stanu wojennego.”. Uczniowie wykonują je w parach, a następnie porównują swoje rozwiązanie z innym zespołem, omawiając kolejno wykonane kroki. Następnie wybrana dwójka uczniowska prezentuje swoją propozycję odpowiedzi, pozostali uczniowie odnoszą się do niej. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie 4, ocieniając, czy w świetle trwającej sesji sejmu wprowadzenie stanu wojennego przez Radę Państwa było zgodne z obowiązującą w PRL–u konstytucją.

2. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel prezentuje pierwszy z filmów. Tym razem uczniowie pracują w grupach 4‑osobowych, przygotowując odpowiedź na polecenie nr 3 „Wymień przyczyny kryzysu, w jakim znalazła się gospodarka PRL w czasie stanu wojennego. W jaki sposób rząd starał się sobie z nim radzić?”. Po wyznaczonym czasie wybrane grupy odczytują swoje odpowiedzi na forum. Inni uczniowie uzupełniają ich wypowiedzi. Następnie uczniowie zapoznają się z drugim filmem i we wspomniany sposób wykonują polecenie nr 5 – wyjaśniają, czym przejawiała się polityka równoważenia sił, którą w latach 80. prowadził gen. Wojciech Jaruzelski. Nauczyciel pilnuje porządku pracy i udziela uczniom informacji zwrotnej.

3. Prowadzący zadaje uczniom pytanie: Czy wprowadzenie stanu wojennego w Polsce w 1981 roku było uzasadnione? Czy było koniecznością? Uczniowie przedstawiają swoje propozycje odpowiedzi wraz z argumentacją. Nauczyciel dokonuje słownej oceny pracy klasy w trakcie zajęć.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Stan wojenny i rządy Jaruzelskiego” i inicjuje krótką rozmowę. Czego uczniowie się nauczyli? Co było dla nich trudne? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Na zakończenie prowadzący omawia przebieg zajęć i dokonuje oceny pracy uczniowskich grup.

Praca domowa:

1. Wróć do materiałów filmowych z sekcji „Film + Sprawdź się” i wykonaj polecenia nr 1 i 4.

2. Wykonaj ćwiczenie 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

W. Kot, PRL. Polskie dekady. Kronika naszych czasów 1950–1990, Poznań 2001.

W. Roszkowski, Historia Polski 1914–1991, PWN, Warszawa 1992.

R. Kaczmarek, Historia Polski 1914–1989, PWN, Warszawa 2010.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami zawartymi w audiobooku oraz nagraniach filmowych. Wówczas nauczyciel może polecić uczniom, aby przygotowali na ich podstawie prezentacje dotyczące stanu wojennego i rządów gen. Jaruzelskiego, które przedstawią w fazie realizacyjnej.