Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Mechanizm wentylacji płuc człowieka
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Wymienisz mięśnie oddechowe u człowieka.
Opiszesz, jak skurcz przepony i skurcz mięśni międzyżebrowych wpływa na wentylację płuc człowieka.
Wyjaśnisz mechanizm wentylacji płuc człowieka w warunkach tzw. spontanicznego oddychania oraz w czasie tzw. świadomego oddychania.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
ćwiczenia interaktywne;
symulacja;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
arkusze papieru, flamastry.
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Mechanizm wentylacji płuc człowieka”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 2 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wraz z uczniami formułuje cele lekcji i ustala kryteria sukcesu.
Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: „Gdzie zlokalizowany jest ośrodek oddechowy odpowiedzialny za czynność oddechową człowieka?”.
Faza realizacyjna:
Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każda z grup opracowuje jedno zagadnienie na podstawie informacji zawartych w e‑materiale.
Grupa I – mięśnie oddechowe człowieka;
Grupa II – wentylacja płuc w czasie spontanicznego oddychania;
Grupa III – wentylacja płuc podczas świadomego oddychania.
Po opracowaniu zagadnień przez każdą z grup nauczyciel miesza uczniów tak, aby w każdym z nowych zespołów było przynajmniej dwóch przedstawicieli ze starej grupy. Każdy z uczniów przedstawia kolegom partię materiału, którą opracował wcześniej (uczenie się przez nauczanie innych).
Nauczyciel prosi o wypisanie na małych kartkach pojęć, jakie uczniowie zapamiętali na dany temat. Grupy porządkują kartki w zbiory, wyszukując połączenia pomiędzy zapisanymi pojęciami. Grupy przyklejają kartki na arkuszu papieru A1, łączą strzałkami, rysują linie i dopisują nowe hasła, tworząc mapę myśli.
Przedstawiciele grup omawiają swoje mapy myśli. Nauczyciel weryfikuje informacje, w razie potrzeby uzupełnia.Praca z multimedium („Symulacja interaktywna”). Uczniowie zapoznają się z symulacją. Nauczyciel prosi podopiecznych, by pracując w parach, opisali, jak skurcz mięśni międzyżebrowych wpływa na wentylację płuc człowieka. Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.
Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 7 (polegające na ocenie – w odniesieniu do tekstu źródłowego – który z podanych mechanizmów był niewydolny u pacjentów chorych na polio) i nr 8 (w którym mają za zadanie wyjaśnić – na podstawie analizy ilustracji – w jaki sposób włączenie dodatkowych mięśni w czynność oddechową wpływa na objętość klatki piersiowej) w sekcji „Sprawdź się”. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.
Faza podsumowująca:
Uczniowie indywidualnie rozwiązują krzyżówkę (ćwiczenie nr 5).
Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W tym kontekście podsumowuje omówione zagadnienia.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia nr 3, 4 i 6 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Symulacja interaktywna” na lekcji „Regulacja akcji oddechowej u człowieka”.