Scenariusz zajęć

Autor: Agata Jarszak‑Tyl, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak na stan równowagi wpływa ciśnienie?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

IV. Kinetyka i statyka chemiczna. Energetyka reakcji chemicznych. Uczeń:

9) wymienia czynniki, które wpływają na stan równowagi reakcji; wyjaśnia, dlaczego obecność katalizatora nie wpływa na wydajność przemiany; stosuje regułę Le Chateliera-Brauna (regułę przekory) do jakościowego określenia wpływu zmian temperatury, stężenia reagentów i ciśnienia na układ pozostający w stanie równowagi dynamicznej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje regułę przekory;

• sprawdza jakie czynniki wpływają na zmianę położenia stanu równowagi;

• ocenia kierunek przesuwania się położenia stanu równowagi pod wpływem ciśnienia;

• określa sposoby zwiększenia wydajności produktu.

Strategie:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• film samouczek;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami z dostępem do Internetu/smartfony, tablety;

• słuchawki;

• rzutnik multimedialny;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑podręczniku;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• aplikacja Mentimeter.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wyświetla okładkę e‑materiału, na której przedstawione są tlenki azotu w różnych ciśnieniach, po czym zadaje uczniom pytanie: czy można przeprowadzić reakcję w strzykawce? Co dzieje się, gdy równowaga jest zaburzona?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół terminu „równowaga reakcji”. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z wykorzystaniem tabletów/smartfonów.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Chętny lub wskazany uczeń na forum klasy przypomina definicję reguły przekory, po czym nauczyciel odsyła uczniów do analizy treści  w e‑materiale „Przeczytaj”. Po minionym czasie nauczyciel inicjuje dyskusję zadając przykładowe pytania: Jakie czynniki wpływają na stan równowagi chemicznej? Jak ciśnienie wpływa na stan równowagi reakcji?

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej film samouczek zatytułowany „Jak na stan równowagi wpływa ciśnienie?”, po czym uczniowie samodzielnie sprawdzają zdobytą wiedzę, wykonując ćwiczenia załączone do medium bazowego.

3. W dalszej części nauczyciel odsyła uczniów do zadań 1‑5, z części „Sprawdź się”. Uczniowie w parach rozwiązują zadania, a w razie wątpliwości nauczyciel wprowadza dodatkowe wyjaśnienia.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: co to jest równowaga chemiczna? Jakie czynniki wpływają na stan równowagi chemicznej? Jak ciśnienie wpływa na stan równowagi? Jak gaz nazywamy inertnym?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Nauczyciel prosi uczniów o dokończenie ćwiczeń zawartych w e‑materiale w części „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może być wykorzystany przez uczniów podczas wykonywania pracy domowej oraz podczas przygotowywania się do lekcji czy sprawdzianu.

Materiały pomocnicze:

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Co to jest równowaga chemiczna?

• Jakie czynniki wpływają na stan równowagi chemicznej?

• Jak ciśnienie wpływa na stan równowagi?

• Jak gaz nazywamy inertnym?