Dla nauczyciela
Autor: Paweł Kaniowski
Przedmiot: Filozofia
Temat: Kurs logiki: lekcja 6. Zdanie w sensie logicznym a zdanie w znaczeniu gramatycznym
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Poznasz jedną z najważniejszych kategorii logiki: zdanie w sensie logicznym.
Poćwiczysz odróżnianie zdań w sensie logicznym od zdań w znaczeniu gramatycznym, które nie mają sensu logicznego.
Zastanowisz się nad tym, czym jest wartość logiczna zdania.
Poeksperymentujesz z siłą przekonywania zdań, które nie są zdaniami w sensie logicznym.
Cele operacyjne. Uczeń:
wyjaśnia, czym jest zdanie w sensie logicznym;
odróżnia zdania w sensie logicznym od zdań w znaczeniu gramatycznym;
rozumie, czym jest wartość logiczna zdania.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uczniowie poproszeni są przez nauczyciela, żeby przygotowali przykład krótkiej wypowiedzi, za pomocą której ktoś próbuje ich skłonić do zmiany jakiegoś zachowania typu „nie pal papierosów”.
Faza wprowadzająca:
Podanie tematu i celu lekcji.
Wybrani uczniowie przedstawiają przygotowane przez wypowiedzi. Nauczyciel komentuje je wskazując wstępnie na zdania, które spełniają i nie spełniają warunek zdania w sensie logicznym.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel przypomina, że logika bada argumenty i ich siłę przekonywania oraz że argumenty składają się ze zdań. Następnie pyta uczniów czy ich zdaniem wszelkie rodzaje zdań nadają się jako składnik argumentacji. Prosi o podane przykładów takich zdań – może nawiązać do pracy domowej. Odpowiedzi uczniów przekształcają się stopniowo w rozmowę kierowaną.
Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Nauczyciel komentuje najważniejsze punkty upewniając się, czy uczniowie dobrze je rozumieją.
Nauczyciel dzieli uczniów na trzyosobowe grupy. Każda grupa ma za zadanie przygotować krótką wypowiedź, składającą się z czterech do sześciu zdań, w której ktoś, próbuje kogoś do czegoś przekonać. Zadaniem uczniów jest sprytne przemycenie do swojej wypowiedzi jednego zdania, które nie jest zdaniem w sensie logicznym. Następnie wybrane grupy prezentują efekty swojej pracy przed klasą, podczas gdy reszta klasy ma ocenić, które z użytych przez nie zdań nie jest zdaniem w sensie logicznym.
Nauczyciel krótko komentuje wyniki ćwiczenia wykorzystując podane w trakcie jego realizacji przykłady, żeby utrwalić rozumienie różnicy między zdaniami w sensie logicznym, a zdaniami w znaczeniu gramatycznym, które nie są zdaniami w sensie logicznym.
Podsumowanie lekcji i praca domowa: Każdy uczeń ma za zadanie przypatrywać się uważnie komunikacji międzyludzkiej w życiu codziennym i w serwisach informacyjnych. Jego zadaniem jest wychwycenie co najmniej dwóch oryginalnych przykładów zdań nie w sensie logicznym, które użyte są jako narzędzie przekonania kogoś do czegoś.
Faza podsumowująca:
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Stwórz krzyżówkę podsumowującą zajęcia i zawierającą minimum dziesięć haseł.
Materiały pomocnicze:
Dydaktyka filozofii. Antropologia, red. S. Janeczek, Lublin 2010.
Zielewska B., Dialog we współczesnej edukacji filozoficznej, Olsztyn 2002.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Animacja” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.