Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Kurs logiki: lekcja 6. Zdanie w sensie logicznym a zdanie w znaczeniu gramatycznym

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Poznasz jedną z najważniejszych kategorii logiki: zdanie w sensie logicznym.

• Poćwiczysz odróżnianie zdań w sensie logicznym od zdań w znaczeniu gramatycznym, które nie mają sensu logicznego.

• Zastanowisz się nad tym, czym jest wartość logiczna zdania.

• Poeksperymentujesz z siłą przekonywania zdań, które nie są zdaniami w sensie logicznym.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśnia, czym jest zdanie w sensie logicznym;

• odróżnia zdania w sensie logicznym od zdań w znaczeniu gramatycznym;

• rozumie, czym jest wartość logiczna zdania.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie poproszeni są przez nauczyciela, żeby przygotowali przykład krótkiej wypowiedzi, za pomocą której ktoś próbuje ich skłonić do zmiany jakiegoś zachowania typu „nie pal papierosów”.

Faza wprowadzająca:

1. Podanie tematu i celu lekcji.

2. Wybrani uczniowie przedstawiają przygotowane przez wypowiedzi. Nauczyciel komentuje je wskazując wstępnie na zdania, które spełniają i nie spełniają warunek zdania w sensie logicznym.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina, że logika bada argumenty i ich siłę przekonywania oraz że argumenty składają się ze zdań. Następnie pyta uczniów czy ich zdaniem wszelkie rodzaje zdań nadają się jako składnik argumentacji. Prosi o podane przykładów takich zdań – może nawiązać do pracy domowej. Odpowiedzi uczniów przekształcają się stopniowo w rozmowę kierowaną.

2. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Nauczyciel komentuje najważniejsze punkty upewniając się, czy uczniowie dobrze je rozumieją.

3. Nauczyciel dzieli uczniów na trzyosobowe grupy. Każda grupa ma za zadanie przygotować krótką wypowiedź, składającą się z czterech do sześciu zdań, w której ktoś, próbuje kogoś do czegoś przekonać. Zadaniem uczniów jest sprytne przemycenie do swojej wypowiedzi jednego zdania, które nie jest zdaniem w sensie logicznym. Następnie wybrane grupy prezentują efekty swojej pracy przed klasą, podczas gdy reszta klasy ma ocenić, które z użytych przez nie zdań nie jest zdaniem w sensie logicznym.

4. Nauczyciel krótko komentuje wyniki ćwiczenia wykorzystując podane w trakcie jego realizacji przykłady, żeby utrwalić rozumienie różnicy między zdaniami w sensie logicznym, a zdaniami w znaczeniu gramatycznym, które nie są zdaniami w sensie logicznym.

5. Podsumowanie lekcji i praca domowa: Każdy uczeń ma za zadanie przypatrywać się uważnie komunikacji międzyludzkiej w życiu codziennym i w serwisach informacyjnych. Jego zadaniem jest wychwycenie co najmniej dwóch oryginalnych przykładów zdań nie w sensie logicznym, które użyte są jako narzędzie przekonania kogoś do czegoś.

Faza podsumowująca:

1. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Stwórz krzyżówkę podsumowującą zajęcia i zawierającą minimum dziesięć haseł.

Materiały pomocnicze:

• Dydaktyka filozofii. Antropologia, red. S. Janeczek, Lublin 2010.

• Zielewska B., Dialog we współczesnej edukacji filozoficznej, Olsztyn 2002.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Animacja” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.